Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2005, Qupperneq 181

PrEBEN MeULENGRACHT S0RENSEN
Hákon góði og guðimir
Nokkrar athugasemdir um trú og miðstýrt vald á
tíundu öld - og um trúarbragðasögu og heimildarýni*
Preben Meulengracht Sorensen (1940-2001) fæddist á Fjóni og stundaði há-
skólanám í dönskum og íslenskum fræðum við Arósaháskóla. Hann starfaði sem
lektor í dönsku við Háskóla Islands um fjögurra ára skeið á sjötmda áratugnum
en stundaði eftir það kennslu og rannsóknir á miðaldabókmenntum við háskól-
ana í Árósum og í Oðinsvéum, að undanteknum árunum 1991-99 þegar hann
gegndi prófessorsstöðu í norrænum málum og bókmenntum við Óslóarháskóla.
I rannsóknum sínum lagði Sorensen mikla áherslu á að skýra og skilja samspil
íslenskra miðaldabókmennta og þess samfélags sem ól þær af sér. I bókinni Saga
og samfiind: En indfaring i oldislandsk litteratur sem kom út árið 1977 gerir hann
grein fyrir eigindum íslensks ættasamfélags og goðaveldisins og ræðir þær að-
stæður sem gátu af sér hina öflugu bókmenntasköpun sem hér átti sér stað á
miðöldum. I því samhengi dregur hann fram mikilvægi mtmnlegrar hefðar en
jafnframt þá samfélagsþróun sem leiddi til þess að sögur og kvæði voru fest á
bókfell. Hann leggur áherslu á mikilvægi þess að við leggjum okkur ffam um að
skilja þann hugmyndaheim og þá lífssýn sem mótaði sagnaritara miðalda og
túlkun þeirra á fortíðinni - þar með talið hugmyndir þeirra um sannleika, - um
leið og við drögum fram þær bókmenntalegu hefðir sem þeir studdust við.
Greinin birtist fyrst í bókinni Hevdingesamfund og Kongemagt. Fra Stamme til Stat,
bind 2, ritstj. Peter Mortensen og Birgit M. Rasmussen, Arósum: Jysk Arkæologisk
Selskab 1991, bls. 235M4. Hún var endurprentuð íAtfortalle Historien. Studier i den
gamle nordiske Litteratur. Trieste: Edizioni Pamato 2001, bls. 151-167, og er þýð-
ingin gerð eftir þeirri prentun. Hún birtist með góðfúslegu leyfi Jysk Arkæologisk
Selskab og erfingja Prebens Meulengracht Sorensen.
179