Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2005, Síða 192

PREBEN MEULENGRACHT S0RENSEN
sögu, og hann setur aðferð sína fram í þremur hðum. í fyrsta lagi skal
greina uppbyggingu textans og frásagnartæknina, og þar með það sam-
hengi sem kaflinn, sem valinn er, fellur inn í. I öðru lagi eru aldur og saga
kjamaorðanna rannsökuð og í þriðja lagi leitast Dúwel við að benda á
heimildir Snorra, eða í það minnsta hliðstæða texta, utan hins norræna
sagnaefnis og þá fyrst og ffemst meðal kristinna trúarbókmennta.
Niðurstaða rannsóknarinnar er sú að ekki sé hægt að nota ffásögn
Snorra sem vitnisburð um smáatriði í heiðnum helgiathöfnum og að hún
sé ekki sprottin af áhuga á fortíðinni heldur eigi þvert á móti að líta á
hana í kristnu samhengi. Samkvæmt Duwel lýsir Snorri heiðnmn helgi-
siðum þannig að þeir verði eins og forspeglun krisminnar í mikilvægum
atriðum. Þannig átti blóðfómarathöfinn að vera endurgerð sem hlið-
stæða við blóðfórnir meðal gyðinga Gamla testamentisins, og hugmynd-
in á bak við þessa endurgerð var þá sú að setja lokaskeið norrænnar
heiðni fram sem hliðstæðu við gyðingdóminn, en hann var á miðöldum
talinn millistig milli heiðni og kristni.
Þannig leit Klaus Duwel á málin. Það verður að teljast rétt hjá honmn
að ekki sé hægt að sannreyna smáatriðin í blótinu í ffásögn Snorra og þar
af leiðandi ekki heldur að nota þau sem sannferðuga mynd heiðinna
helgisiða eins og hefur verið gert í hefðbundnum trúarbragðasögulegum
lýsingum. Það er einnig ljóst að að baki skrifum Snorra lá kristin sögu-
skoðun. Það er þó ekki þar með sagt að hann hafi ekki kappkostað að
sýna sanna mynd af heiðnum blótvenjum. Þau rök að ekki sé á öruggan
hátt hægt að rekja megin orðaforðann í trúnni aftur tdl heiðni nægja ekki
til að sýna fram á að hugtökin sem þau lýsa hafi ekki verið heiðin. Það
sama á við um hliðstæðurnar sem Dúwel sýnir ffam á í kristnum bók-
menntum. Ekki er þar með sagt að Snorri hafi fengið hvern þátt fram-
setningar sinnar að láni þaðan. Bæði atriðin sýna aðeins að Snorri hafi
tjáð sig með aðstoð kristinnar hugsunar og orðaforða. Það má ganga út
frá því sem vísu að hann hafi staðið ffammi fyrir sömu vandamálum
tengdum sannferðugleika og nútíma sagnfræðingar. Hann hefur vissu-
lega þurft að endurskapa mynd af hinu heiðna, en það útálokar ekki að
hann hafi notfært sér þá vitneskju um fortíðina sem hann hafði aðgang
að og að hann hafi túlkað hana og „þýtt“ yfir í kristinn hugmyndaheim
samtíma síns.
Gerd Wolfgang Weber hefur í greinaröð greint guðfræðilegar
fyrirmyndir þess skilnings sem kann að liggja að baki ffamsetningu
190