Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2007, Qupperneq 5

Staða málsins
Tungumálið er það sem gerir okkur að mörmum og kannski má segja að
með beitingu þess séum við ævinlega að tala okkur til þeirra manna sem
við erum. Þannig skilgreinast menn af því hvaða mál þeir tala og hvern-
ig þeir tala þau, tungumál endurspegla valdastofnanir, eru í senn grund-
völlur þeirra og málpípur. Tungumál hafa einnig leikið stór hlutverk í
tilurð þjóðríkja og segja má að mörg þeirra skilgreini sig að miklu leyti
út ffá þjóðtungunni. Viðhorf manna til tungumála segja því margt um
ástand heimsins yfirleitt og eru þau þemaefni Ritsins að þessu sinni.
I tímaritinu eru einnig greinar um önnur málefni auk þess sem að venju
eru birt myndverk og þýðing lykiltexta sem snertir þema heftisins.
Aðgengi okkar að veruleikanum er fyrst og fremst í gegnum tungu-
máhð. Hvað er sagt, hvernig það er sagt og hver segir það mótar sldln-
ing okkar á fortíð, samtíð og á því hvers kann að vera að vænta í fram-
tíðinni. Eitt eldfimasta en um leið mikilvægasta umræðuefni síðustu ára
snertir horfur á gagngerum breytingum á loftslagi jarðar, breytingum
sem myndu gjörbreyta lífsskilyrðum á jörðinni. I upphafsgrein þessa
heftis tekur Guðni Elísson orðræðu samtímans um loftslagsbreytingar
eða hlýnun jarðar til rækilegrar skoðunar þar sem hann greinir hvernig
hugmyndafræði og tungumál eru samofin viljanum til valda og hvernig
sá vilji getur leitt til afneitunar vísindalegra niðtnstaðna með tækjum
orðræðunnar.
Frá því hvernig tækjum tungumálsins er beitt í mótun heimsins
hverfum við til þess hvernig afstaða til tungunnar mótast og er mótuð í
samtímanum. Þemagreinar þessa heftis eru fjórar og fjalla um viðhorf til
tungumála frá ólíkum sjónarhornum. I grein sinni um afstöðu innflytj-
enda til íslensks máls gerir Unnur Dís Skaptadóttir grein fyrir niður-
stöðum sínum um hvernig innflytjendur sjá íslensku bæði sem hindrun
og lykil að samfélagslegri þátttöku hér á landi. Birna Arnbjörnsdóttir
leggur í grein sinni út af rannsóknum sem sýna hvernig virkt tvítyngi er
lykill góðu aðgengi innflytjenda að nýju málsamfélagi og þar með grund-
völlur farsællar aðlögunar að viðtökusamfélaginu. Niðurstöðurnar setur
hún í samhengi fjölmenningarlegrar þróunar íslensks samfélags á síðustu
3