Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2007, Page 124

HANNA OLADOTTIR
bæði enska orðið og það íslenska eru í umferð sé ekki hægt að segja að
maður eigi að nota annað frekar en hitt. Orfáum þeirra finnst það vera
algjörlega undir fólki sjálfu komið hvaða orð það notar. Dagnr kemst svo
að orði:
Dagur: Mér finnst að fólk megi bara ráða því ef það vill tala um húðmjólk.
Sjálfur nota ég bodylotion og shake.
Dagur virðist hér andvígur forræðishyggju og boðum og bönnum. En
slík viðhorf má reyndar \aða finna í viðtölunum. Niðurstaðan hér er því
sú að hreintunguhugmyndir eru greinilega ríkjandi meðal viðmælend-
anna en eitthvað er um að í hugum surnra flokkist slíkt undir forræðis-
hyggju sem er þeim ekki að skapi.
I framhaldi af þessu er við hæfi að skoða nánar viðhorf til nýyrða;
kjama hreintungustefnunnar. Margir viðmælendanna nefndu án þess að
þeir væm spurðir sérstaklega út í það að þeir væra hrifnir af góðum ný-
yrðum sem þeir nefiidu dæmi um. A meðal þeirra nýyrða sem vom
nefnd vora tölva, bjúgverpill, sjónvarp, talsetja, þota og svig. Þegar mörg
þessara nýyrða voru nefnd kom ffam ákveðið stolt yfir íslensku nýyrða-
hefðinni og hugvitinu sem í nýyrðunum felist. Skoðum til dæmis hvað
Benedikt segir um nýyrðið tölva:
Spyrill: Mhm, en þú sagðir að það væri brilljant, til dæmis orðið tölva.
Benedikt: Já [...] það er [...] orð sem hefur tengingu við íslenskuna afturábak
sem allir skilja sko. Það skilja allir sko hvað völva er og héma og þetta hefur
ríkulegri merkingu en orðið computer, þá er eins og ég segi, þá er takmark-
inu náð.
Spyrill: Og það er kostur?
Benedikt: Já, en ef einhver hefði búið til orðið hérna jjöldaörgjörvaúrvinnshivél
þá hefði ég ekki verið mjög ánægður með það eins og sumt sem er búið ul
um þessi sérfræðiheiu.
Það má glögglega merkja hrifningu yfir hugvitinu á bak við nýyrðið tölva
sem og svolitla fortíðarrómantík þegar Benedikt nefnir að orðið hafi
tengingu aftur til fortíðarinnar sem allir skilji í gegnum orðið völva.
Hann bendir á að fyrir þann sem hefur íslensku að móðurmáli er tölva
ríkulegra að merkingu en orðið computer og að það sé skiljanlegra en
enska ffummyndin. Þó að hæpið sé að halda því ffam að orðið tölva sé