Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2007, Side 197

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2007, Side 197
NÝJAR VÍDDIR í TUNGUMÁLARANNSÓKNUM greinist túlkun okkar af sumum innri þáttum leseindarinnar „bók“, af þeim sem minnst var á hér áður. I tungumálarannsóknum höfum við komist að því að orð eru túlkuð út frá eðhsgerð, sniði, ætlaðri og einkennandi notkun, stofnanabundnu hlutverki og svo ffamvegis. Hlutir auðkennast og er raðað niður í flokka út frá þessum eiginleikum, sem ég gef mér að séu merkingarlegir þættir, í sama skyni og hljóðfræðilegir þættir sem ákvarða hljóð þeirra. Notkun tungumála ákvarðast af þessum merkingarlegu þáttum á marga vegu. Gefum okkur að bókasafn eigi tvö eintök af Stríði og frið eftir Tolstoy, Pétur fær eitt að láni og Jón fær hitt. Tóku Pétur og Jón sömu bókina eða hvor sína bókina? Ef við lítum á efnislegan þátt leseindarinnar tóku þeir hvor sína bókina. Ef við skoðum hinn óhlutbundna þátt tóku þeir sömu bókina. Við getum skoðað bæði óhlutbundna og efaislega eigin- leika samtímis, eins og þegar við segjum „bókin sem hann hyggst skrifa mun vega að minnsta kosti 5 pund ef hann skrifar hana þá einhvern tíma“, eða „bókin hans er í öllum búðum í landinu". A sama hátt getum við málað dyrnar hvítar og gengið í gegnum þær með því að nota for- nafaið „þær“ til að vísa á tvíræðan hátt til bæði ímyndar og grundvallar. Við getum sagt að bankinn hafi verið sprengdur efdr að hann hækkaði vexti eða hann hækkaði vexti til að forðast það að hann spryngi. Hér taka bæði fornafaið „hann“ og „tómi liðurinn“ sem verður fyrir sprenging- unni bæði efaislega og stofaanabundna þætti samtímis. Staðreyndir sem þessar eru yfirleitt ljósar, en þó ekki smávægilegar. Þannig eru jafavel þær einingar, sem eru mest háðar tilvísunum, með- vitaðar um tilteknar aðgreiningar en hunsa aðrar, sem er svo forvitnilega breytilegt milli mismunandi tegunda orða. Slíka eiginleika má rannsaka á marga vegu: í máltöku, í almennum eiginleikum tungumála, í tilbún- um formum og svo framvegis. Það kemur á óvart hversu margbrotið það er sem við höfum uppgötvað. Það kemur hins vegar ekki á óvart að það var þegar vitað án nokkurrar sönnunar og því sameiginlegt öllum tungumálum. Það er engin a priori ástæða til að ætla að tungumál manna hafi slíka eiginleika; tungumál marsbúa gætu verið ólík, táknkerfi vísinda og stærðfræði eru það svo sannarlega. Enginn getur sagt að hve miklu leytd tungumál manna eru afleiðing almennra lífefaaffæðilegra lögmála sem ná yfir almenna þætti heilans, sem er enn eitt mikilvægt vandamál, sem enn er langt í að fundin verði lausn á. Nálgun á svipuðum nótum við merkingalega túlkun þróaðist með x95
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.