Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Blaðsíða 18

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Blaðsíða 18
HELGIÞORLAKSSON sagnfræðinga mikilvægt og þeim beri að lýsa skoðrmum sínum á slíku. Sagnfræðingar hafa að vísu verið alliðnir tdð að endurmeta söguskoðun Islendinga og benda á það sem þeim þykir hæpið eða beinlínis rangt. Ákveðin túlkun á lokum þjóðveldis og Gamla sáttmála þjónaði pólitískum tilgangi í sjálfstæðisbaráttunni en á oft lítið skylt við vandaða sagnfræði. Sagnfræðingar hika kannski Gð að segja hvað tdð getum lært af sögunni en þeir eru hins vegar ófeimnir við að gagnrýna það ef sagan er auðsæilega mistúlkuð og afskræmd. Þar sem þjóðveldið telst eitt helsta viðfangsefni mitt í sagnfræði finnst mér ekki óeðlilegt að bregðast \dð hvatningu Guðmundar. Þeirri söguskoðun hefur lengi verið haldið að þjóðinni að útlendingar hafi grafið undan þjóðveldinu og slægð Noregskonungs, Hákonar gamla, hafi t.d. valdið miklu um sjálfstæðistapið. I fyrirlestri sínum I. desember benti Guðmundur Hálfdanarson hins vegar á að komið hafi ffam í Vísi hinn 1. desember 1918 að Islendingar hefðu glatað sjálfstæði vegna eigin óstjórnar á þjóðveldistíma. Þegar Noregskonungur tók við, 1262-64, komst hins vegar á friður. Erlend aðstoð og afskipti hafi því reynst vera gagnleg, jafnvel nauðsyn. Þessi skoðun átti ekki upp á pallborðið á tímum sjálfstæðisbaráttunnar. Hins vegar verður því ekki mómælt að Noregskonungur hét að koma á ffiði - orðið kemur þrisvar finir í Gamla sáttmála 1262 og lýsir væntanlega almennum óskum meðal bænda - og friður komst á strax efrir 1262. Það merldr að höfðingjar hætm að fara um landið með herflokka og berjast. Það er hluti hinnar gömlu söguskoðunar frá tímum sjálfstæðisbarátt- unnar að kirkjan sem alþjóðleg stofhun hafi verið til mestu óþurftar. Hún stefhdi að eigin sjálfstæði, ekki síður hér en annars staðar, en þurfti samt á stuðningi konungsvalds að halda. Fulltrúa kirkjunnar, kardinálanum Vilhjálmi af Sabína, þótti „ósannligt“ að Islendingar heyrðu ekki undir einhvern kontmg, eins og aðrar þjóðir. Það var við því að búast að forkólf- ar kirkjunnar styddu konungsvald en að vísu konungsvald sem var rilbúið að viðurkenna sjálfstæði kirkjunnar, verja hana og tryggja frið. Þegar Hákon konungur yfirbugaði andstæðing sinn, Skúla hertoga, árið 1240, var hann til þess búinn að auka áhrif sín í löndunum í vestri sem höfðu verið numin ffá Noregi, tryggja þar ffið og styðja kirkjuna. Og kirkjan smddi hann, hann var krýndur og taldist þiggja völd sín ffá guði. Konungur reyndi að ná Islandi undir sig, smddur af kirkjunni. Þeir sem mómðu söguskoðun Islendinga á tímum sjálfstæðisbaráttunnar lém sér engan veginn skiljast að Islendingar hefðu getað smtt erindi konungs og kirkju 16
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.