Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Blaðsíða 71

GUÐFRÆÐIN í PÓLITÍKINNI - PÓLITÍKIN í GUÐFRÆÐINNI
Úr viðjum syndar - góð verk eða náð?
Af sköpunar- og syndafallssögunum má sjá að synd vísar ekki aðeins til
einstakra ranglátra gerða heldur fyrst og fremst til ástands eða grunn-
afstöðu. Synd er það firringarástand sem ríkir í sambandi Guðs og manns
eftdr syndafall. Þegar manneskjan „fellur“ í synd myndast gjá milli hennar
og skapara hennar. Hún, sem er sköpuð tál þess að hfa í samfélagi við Guð
og í jafnvægi og sátt við félagslegt og náttúrulegt umhverfi sitt, hefur nýtt
sér frelsi sitt til þess að óhlýðnast Guði, hefar sagt sig úr lögum við aðra
þætti sköpunarverksins og hafið sig yfir þá. Syndin skekkir mynd Guðs í
okkur. Við erum syndug vegna þess að við erum sköpun Guðs í „föllnum“
heimi.21 Þegar Marteinn Lúther lýsti syndugu ástandi okkar talaði hann
um að við værum kengbogin inn í okkur sjálf (lat. incu?~vatus in se).22 Sá
sem er kengboginn inn í sjálfan sig hefur ekki möguleika á að sjá neitt
annað en sinn eigin hag á líðandi stundu. Viðkomandi er af þessum sökum
rofinn úr tengslum við umhverfi sitt, við Guð, nátmgann og alla aðra þætti
hins margbrotna sköpunarverks. I því ástandi er ljóst að maðurinn hefur
ekki forsendur til að sinna því ráðsmennskuhlutverki sem honum er
ætlað.
Vegna syndugs ástands okkar tökum við ítrekað rangar ákvarðanir, það
er ákvarðanir sem byggjast ekki á vilja Guðs og varanlegri velferð manns
og heims, heldur taka aðeins mið af okkar eigin stundlegu hagsmunum.
Við gerum okkur ef til vill grein fyrir því sem rétt er, en breytum engu að
síður í andstöðu við það. Þessum þverstæðukennda veruleika lýsir Páll
postuli svo: „Hið góða, sem ég vil, geri ég ekki en hið vonda, sem ég vil
ekld, það geri ég.“ (Róm 7.19) Þegar Agústínus kirkjufaðir (354-H30)
mótaði hugtakið eijdasynd ghmdi hann einmitt við þessarar tilhneigingar
okkar, meðfæddan „keng“ okkar inn í sjálf okkur eða breyskleika. Agústínus
rakti upphafið til sögunnar af Adam og Evu í Paradís. Syndin er ekki upp-
runalegur hluti mannlegs eðfis. Sköpunin er upphaflega góð og syndin
kemur síðar inn í mannlega tilveru. Kenningin um erfðasyndina var sett
fram í deilum Agústínusar við Pelagíus (d. 418) um hinn ffjálsa vilja.
Pelagíus, sem var munkur og iðrunarprédikari frá Bretlandseyjum en
starfaði meðal annars í Róm, hélt því fram að við gætum alltaf valið hið
rétta, ef við aðeins einbeittum okkur að því. Þess vegna var hann ekki
21 Martin Marty, Lutheran Questions, Lutheran Answers. Exploring Christian Faith,
Minneapolis: Augsburg Books, 2007, bls. 62.
22 Marteinn Lúther, Luther’s Works 25: Lectures ofRomans, ritstj. Hilton C. Oswald,
St. Louis: Concordia Publishing House, 2002, bls. 291, 313, 345, 351 og 513.
69