Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Blaðsíða 26

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Blaðsíða 26
VILHJÁLMUR ÁRNASON fer yfirleitt ekki á milli mála þegar valdið kemur að ofan, en það getur auðveldlega farið fram hjá manni þegar það smýgur lárétt inn í formi aðstoðar og aðlöðunar og einstaklingar laga hegðun sína að því án þess að þurfa nokkurn tíma að lúta valdboði.5 Hugmjmdina um griðland fræðanna verður að ígrunda í ljósi þessa. Hún felur alls ekki í sér skeytingarleysi um það hvernig og í hvaða skyni ffæðin eru notuð heldur hvetur hún til þess að fræðimenn standi vörð um sjálfstæði sitt gagnvart öllum þeim öflum sem vinna gegn hinni vísindalegu hugsjón, og að þeir hafi gagnrýnið eftirlit með störfum sínum í samræmi við það. I þeirri Hðleitni þurfa fræðimenn að skoða það gagnrýnið hvernig þekkingin er virkjuð í þágu ríkjandi afla í samfélaginu.6 7 Skilji háskólamenn griðland akademíunnar hins vegar í auknum mæli þeim skilningi að það sé athvarf þeirra sem vilja hafa frið fyrir veru- leikanum þá eru áhrifin mbent. Háskólamenn geta þá helgað sig ffæð- tmum án þess að láta hræringar veruleikans í kring hafa áhrif þar á og eiga þar með síður á hættu að óhreinka hendur sínar. A hinn bóginn vanmetur sú afstaða á sinn hátt „hlutdrægni veraldarinnar sjálffar“, eins og Ernst Bloch orðaði það um miðja síðustu öld.' Bloch bregðm- upp skemmtilegri mynd sem vert er að minna á hér, meðal annars vegna þess að Pallas Aþena er í merki Háskóla Islands: „Mínerva hafði ekki aðeins ugluna sér til full- tingis", skrifar hann, „hún hafði líka skjöld og spjót og uglan hennar er engin náttugla, heldur ímynd árvekninnar“.8 9 Bloch mælti beinlínis með málefhalega ábjngri „marxískri hlutdrægni“ til þess að vega upp á móti hlutdrægni veraldarinnar sem viðhaldið væri með „innantómri ffæðihyggju“ og „einangraðri vísindamennsku“.q Mér virðist hins vegar að krafan um hlutleysi vísinda kalli sjálf á viðnám gegn öflum sem hamla sannleiksleit vísindanna og krefji fræðimenn um árvekni 5 Þetta er megineinkenni valds í nútímasamfélagi samkvæmt hugmyndum Michels Foucault, en um þær má til dæmis lesa í köflum úr bókum hans Gæslu og refingu og Sögu kynlíjsins í íslensku úrvali greina og bókarkafla eftir hann: Alsæi, vald og þekkitig, ritstj. Garðar Baldvinsson, Reykjavík: Bókmenntafræðistofnun Háskóla íslands, 2006. 6 Umræðan um hlutleysi vísinda er snúin og margþætt; ég leiði tál dæmis algjörlega hjá mér umræðu um tengsl hagsmuna, valds og vísinda sem fræðimenn á borð Júrgen Habermas (Erkenntnis und Interesse, 1968) og Sandra Harding („Strong Objectivitý1, Synthese 1995) hafa staðið fyrir. 7 Ernst Bloch, „Hlutdrægni vísindanna og veraldarinnar sjálfrar", Arthúr Björgtún Bollason þýddi, TímaritMáls ogmenningar 35(1-2), 1974, bls. 51-68. 8 Sama rit, bls. 64. 9 Sama rit, bls. 61 og 60. 24
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.