Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2009, Síða 182

HILDIGUNNUR ÓLAFSDÓTTIR OG UNNUR M. BERGSVEINSDÓTTIR
eða daginn efrir. Annað dæmi um ytri stýringu var hitt verðlag á áfengi
sem var nefnt sem takmarkandi fyrir ffekari áfengisneyslu. Verðlag stýrði
að litlu leyti vali á því á hvaða stað var farið en virrist ekki stýra vali á
drykkjum sem keyptir voru. Tillitssemi við börn eða fjölskyddu var hins
vegar aldrei nefhd sem ástæða til að tempra drykkju, sem kann að skýrast
af því að ekki áttu allir í hópnum börn eða lifðu fjölskyldulíii.
Aherslan á þá tvo þætti sem er lýst hér á undan kom skýrt fram í end-
urlitinu í lok frásagnanna, þar sem kvöldið var talið velheppnað þegar það
einkenndist af góðum félagsskap og hæfilegri áfengisdrykkju.
Mælikvarðarnir á skemmtilegt kvöld voru því félagslyndi og sjálfsstjórn.
Ein þeirra athyghsverðu ályktana sem draga má af rannsókninni snýr að
þeirri leið sem farin er til þess að stýra drykkju. I stað þess að telja drykki
(eða áfengisskammta) fara þátttakendur þá leið að vega og meta ölvunina
yfir kvöldið.
Meiri munur á ölvun karla og kvenna kom ffam í dagbókunum ffá
Helsinki og Osló en í dagbókarskrifimum ffá Reykjavík, þar sem nánast
engan mun var að finna. Karlar og konur höfðu sömu afstöðu ril áfengis og
áfengisneyslu og sömu norm virtust stýra hegðun og félagslyndi beggja
kynja. Þetta er ólíkt hinum norrænu dagbókarrannsóknunum sem leiddu í
ljós skýran mun á afstöðu kynjanna til áfengis. Þessi niðurstaða er heldur
ekki í samræmi við eldri íslenskar rannsóknir, sem alltaf hafa sýnt greini-
legan mun á afstöðu karla og kvenna til áfengisneyslu. I frásögnunum frá
Reykjavík nefndu bæði karlar og konur ölvun margsinnis og við hinar
ýmsu aðstæður en þar var samt ekki að finna lýsingar á drykkjusvalli. I
dagbókarrannsókninni í Helsinki var mestur munur á drykkju karla og
kvenna við aðstæður sem voru fjærst daglegu lífi eins og drykkjuveislur,
þar sem karlarnir drukku miklu meira og urðu verulega drukknari en
konurnar. Þar sem gagnasafn dagbókarrannsóknarinnar í Helsinki var
miklu stærra en íslensku rannsóknarinnar er eðlilegt að þar sé að finna
meiri breidd í frásögnum. Við venjulegar kringumstæður virtust gilda
svipaðar reglur fyrir karla og konur um drykkju og ölvun í Reykjavík.
Þegar kemur að ýktri hegðun eins og mikilli ölvun og meðfylgjandi stjórn-
leysi á líkama eins og uppköstum og hneykslanlegri hegðun er þó líklegt
að viðhorfin séu enn mómð af ólíkri afstöðu til kynjanna og slíku atferli
fylgi meiri álitshnekkir og skömm fyrir konu en karl.
Þótt þátttakendurnir væru að sækjast efrir áfengisáhrifum voru þeir
mjög meðvitaðir um að ölvunardrykkja gæti eyðilagt góð félagsleg tengsl
og komið í veg fyrir að fólk gæri staðið við skuldbindingar sínar. I umræðu
180