Frjáls verslun - 01.04.2014, Blaðsíða 24

24 FRJÁLS VERSLUN 4. 2014
Hinn fullkomni markaður er blindur á kyn, hör­undslit og trúarbrögð
starfsfólks og viðskiptavina.
Hann horfir aðeins á framleiðni
starfsmanna og kaupmátt við­
skiptavina. Hann er því í eðli
sínu félagslega fordómalaus.
Félagsleg mismunun á rætur
sínar í einhverju allt öðru en
markaðskerfinu.“
Ragnar Árnason segir að
þess vegna muni fyrirtæki sem
starfa á fullkomnum markaði ekki
mismuna á grundvelli t.d. kyns,
hörundslitar og trúarbragða.
„Reyni þau að gera það munu
þau fara halloka í samkeppninni
og hverfa úr sögunni. Fullkominn
markaður er afar harður hús­
bóndi og leyfir ekki fordóma sem
draga úr hagkvæmni.
Þetta á þó ekki fyllilega við
um fyrirtæki sem búa við tak­
markaða samkeppni. Þau hafa
visst, en takmarkað, svigrúm til
að leyfa félagslegum fordóm­
um stjórnenda að hafa áhrif
á manna ráðningar, laun og
framgang starfsfólks og jafnvel
val á viðskiptavinum. Slíkt taum­
leysi stjórnenda myndi þó koma
niður á hagnaði fyrirtækjanna og
þeir því að sama skapi líklegir til
að halda aftur af sér. Af þessum
ástæðum er lítil ástæða til að
ætla að fyrirtæki á samkeppnis­
markaði ástundi félagslega mis­
munun að marki og til lengdar
og þar með enn minni ástæða
til að setja þeim óhjákvæmilega
misviturlegar reglur í því efni.“
Ragnar segir að allt öðru máli
gegni um opinber fyrirtæki og
stofnanir og ýmis félagasamtök
einstaklinga sem ekki hafa
hagn að að markmiði. „Hjá þess­
um aðilum er aðhald markaðs­
afla lítið og svigrúm stjórnenda
hvað mest til að láta félagslega
fordóma ráða. Því kann að vera
ástæða til að setja þessum
stofnunum og félagasamtök­
um reglur til að hafa hemil á
félagslegri mismunun. Þó ber að
hafa í huga að slíkar reglur eru
ætíð tvíbentar og í reynd iðulega
vanhugsaðar og ennfremur að
þeim þarf að framfylgja með
ærnum tilkostnaði og misjöfnum
árangri.“
RAGnAR áRnASon
– prófessor í hagfræði við Háskóla Íslands
EFNAHAGSMÁL
TexTi: svava jónsdóTTir
félagsleg mismunun,
markaðskerfið og hið
opinbera
Ragnar Árnason seg ­
ir að þess vegna muni
fyrirtæki sem starfa á
fullkomnum markaði
ekki mismuna á
grund velli t.d. kyns,
hör undslitar og trúar­
bragða.
Álitsgjafar