Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Page 24

XVI VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 73
sýkinga var jafn á báðum tímabilunum. Nýgengi sveiflaðist mjög á milli
ára: 0,9-5,8 sjúklingar á hverja 100.000 íbúa á ári. Dánartíðni sveiflaðist
einnig á tímabilinu og lækkaði úr 18% niður í 13%.
Alyktanir: Færri sjúklingar greindust á síðari hluta rarmsóknartíma-
bilsins en á því fyrra og má rekja það beint til meningókokka bólusetn-
ingarinnar sem hófst í október 2002. Dánartíðnin lækkaði einnig á milli
tímabila sem er jákvæð þróun.
E 43 Heilabólga af völdum herpes simplex veiru af gerð 1 á íslandi
á árunum 1987-2011
Heiður Mist Dagsdóttir', Sigurður Guðmundsson1'2, Bryndís Sigurðardóttir2,
Magnús Gottfreðsson12, Már Kristjánsson2, Arthur Löveu, Guðrún Ema
Baldvinsdóttir3
’Læknadeild HÍ, ^smitsjúkdómadeild og Veirufræðideild Landspítala
hmd1@hi.is
Inngangur: Heilabólga af völdum lierpes simplex veiru týpu 1 (HSH) er
alvarlegur sjúkdómur. Arlegt nýgengi sjúkdómsins mældist 2,2 tilfelli á
milljón íbúa í Svíþjóð. Sjúkdómurinn hefur aldrei verið skoðaður með
tilliti til faraldsfræði á íslandi og er markmið rannsóknarinnar að taka
saman öll tilfelli sjúkdómsins á fslandi frá því að unnt varð að greina
hann sem slíkan og greina helstu einkenni, dánartíðni og fylgikvilla.
Efniviður og aðferðir: Tilfellum grunsamlegum fyrir HSH var safnað
út frá útskriftargreiningum og PCR-niðurstöðum úr mænuvökva og
sjúkraskrár þeirra skoðaðar. Sjúklingar voru flokkaðir með staðfesta
eða mögulega greiningu út frá fyrirfram skilgreindum forsendum sem
byggðust meðal annars á veirugreiningu, niðurstöðum rannsókna og
klínískum einkennum. Mænuvökvar þriggja sjúklinga með mögulega
greiningu sem veiktust fyrir tíma PCR voru fundnir á rannsóknastofu
í veirufræði og PCR framkvæmt á þeim. Tveir mænuvökvar af þeim
reyndust jákvæðir fyrir HSV-1.
Niðurstöður: Alls fundust 29 tilfelli HSH á árunum 1987-2011. Árlegt
nýgengi á þessu tímabili er 4,1 tilfelli á hverja milljón íbúa. Sjúklingar
voru á aldrinum 1-85 ára. Helstu einkenni voru hiti (97%), vitræn skerð-
ing (79%), meðvitundarskerðing (79%), höfuðverkur (55%) og krampar
(55%). Með breytingu í heila við myndgreiningu greindust 23 sjúklingar
(79%). Þrír sjúklingar (10%) létust innan árs frá upphafi veikindanna og
20 sjúklingar (74%) voru metnir með minni en 70% fæmi samkvæmt
kvarða Karnofskys.
Ályktanir: Nýgengi HSH mælist hærra á Islandi samanborið við nýlega
rannsókn í Svíþjóð. Athygli vekur hve stór hluti sjúklinga fékk alvarlega
fylgikvilla og ljóst er að þrátt fyrir miklar framfarir í greiningu og með-
ferð á HSH undanfarin 30 ár er þetta enn alvarlegur sjúkdómur sem vert
er að rannsaka nánar.
E 44 Dreifing hjúpgerða pneumókokka sex síðustu árin fyrir upp-
haf ungbarnabólusetninga
Martha Á. Hjálmardóttir, Sigríður Júlía Quirk, Gunnsteinn Haraldsson, Karl G.
Kristinsson
Sýklafræðideild Landspítala, læknadeild HÍ
hjalmars@hi.is
Inngangur: Pneumókokkar valda lífshættulegum ífarandi sýkingum,
lungnasýkingum og sýkingum í eyram, augum og skútum. Megin
meinvirkniþáttur þeirra er hjúpurinn. Þekktar era 93 hjúpgerðir
og er dreifing þeirra breytileg eftir tíma, aldri og sýkingastað.
Ungbarnabólusetningar til varnar gegn ífarandi sýkingum orsökuðum
af 10 völdum hjúpgerðum hófust á íslandi 2011. 1 löndum sem hófu
bólusetningar fyrr hefur einnig komið fram fækkun sýkinga af þeim
hjúpgerðum hjá fullorðnum. Markmið rannsóknarinnar er að kortleggja
dreifingu hjúpgerða áður en bólusetningar hófust til að hægt verði að
meta árangur bólusetninganna.
Efniviður og aðferðir: Ollum stofnum frá sjúklingasýnum (n=4.743) var
safnað á sýklafræðideild 2005-2010, geymdir við -80°C. Hjúpgerðir voru
greindar með kekkjunarprófum og PCR.
Niðurstöður: Algengustu hjúpgerðir voru 19F (29%), 23F (8%), 6B (8%),
6A (7%), 14 (5%) og 19A (5%). Hjúpgerðir sem eru í bóluefninu voru í
54% sýnanna. í blóði og mænuvökva var hjúpgerð 14 algengust (15%),
þá 4 (11%) og 9V (9%), en bóluefnishjúpgerðir í heild 68%. í sýnum frá
miðeyra var 19F algengust (41%), þá 23F (10%) og 6A (8%), en bóluefnis-
hjúpgerðir 66%. í neðri öndunarvegum er 19F algengust (20%), þá 23F
(7%) og 6A (5%), en bóluefnishjúpgerðir 40%. Munur var einnig á tíðni
hjúpgerða eftir árum og aldurshópum, mest áberandi var aukning 19F
og fækkun 6B í öllum aldurshópum. Sýni frá bömum undir tveggja ára
voru 45%, 2-6 ára 23% og 12% voru frá fólki yfir 65 ára.
Ályktanir: Algengasta hjúpgerð pneumókokka í sjúklingum á íslandi
er 19F sem í 80% tilvika er fjölónæm og er hún algengasta hjúpgerðin í
miðeyra, skútum og neðri öndunarvegum. Hjúpgerðin er meðal þeirra
sem eru í bóluefninu sem íslensk börn hafa fengið frá 2011. í sýnum frá
ífarandi sýkingum er hjúpgerð 14 algengust og í þeim sýnum eru bólu-
efnishjúpgerðir í tveimur af hverjum þremur tilvikum.
E 45 Hugsanastjórn í áráttu og þráhyggju. Niðurstöður tveggja
rannsókna á áhrifum hugsanabælingar á tíðni uppáþrengjandi hugs-
ana
Ragnar P. Ólatsson12, Paul M. G. Emmelkamp5, Daníel Þór Ólason1, Árni
Kristjánsson1
'Sálfræðideild HÍ, 2geðsviði Landspítala, 3Dpt Clin Psychology, University of Amsterdam
ragnarpo@hi.is
Inngangur: f hugrænum kenningum um áráttu- og þráhyggjuröskun er
gert ráð fyrir að viðhorf fólks, svo sem ofurábyrgðarkennd, hafi áhrif á
túlkun þess á hversdagslegum uppáþrengjandi hugsunum sem leiði til
þess að það reyni að ná meiri stjóm á hugsununum sínum, meðal annars
með því að bæla þær niður. Slíkar aðgerðir geta hins vegar verið ógagn-
legar því þær geta aukið tíðni hugsana. Niðurstöður rannsókna hafa
þó verið misvísandi hvað þetta varðar. Tvær rannsóknir voru gerðar á
áhrifum hugsanabælingar á tíðni hugsana þar sem skoðað var hvort hug-
ræn færni hefði áhrif á frammistöðu í slíku hugsanastjómunarverkefni.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru háskólanemar. Alls 60
nemendur tóku þátt í rannsókn 1 og 82 nemendur í rannsókn 2.
Þátttakendur svöraðu spumingalistum sem mæla kvíða, þunglyndi,
einkenni áráttu og þráhyggju ásamt skoðunum og viðhorfum sem
einkenna fólk með áráttu- og þráhyggjuröskun. Því næst leystu
þeir taugasálfræðileg próf sem mæla hugræna hömlun (cognitive
inhibition; rannsókn 1 og 2) og vinnsluminnisgetu (working memory
capacity; rannsókn 2) áður en þeir tóku þátt í hugsanastjórnunar-
verkefni sem fólst í að bæla niður eða fylgjast með tiltekinni hugsun.
Niðurstöður: Niðurstöður úr rannsókn 1 sýndu að hugsanabæling dróg
eingöngu úr tíðni hugsana hjá þeim sem höfðu góða hugræna hömlun.
Niðurstöður úr rannsókn 2 sýndu að tíðni hugsana var hærri hjá þeim sem
reyndu að bæla hugsun í stað þess að fylgjast með henni. Tengsl við mæl-
ingar á hugrænni hömlun og vinnsluminni voru hins vegar ekki marktæk.
Ályktanir: Hugsanabæling er ekki gagnleg til að draga úr tíðni hugsana
24 LÆKNAblaðið 2013/99