Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Qupperneq 55

XVI VISINDARAÐSTEFNA Hl
FYLGIRIT 73
tryggja sérhverju bami eins góða byrjun og kostur er. Meðgönguvemd
og fæðingarþjónusta eru þar mikilvægir þættir. A síðustu áratugum
hefur orðið mikil breyting á búsetumynstri og landfræðilegri dreifingu
fæðingaþjónustu. Fæðingarstöðum hefur fækkað en vel er fylgst með
mæðrum á meðgöngu og ráðlagt er um val á fæðingarstað. Markmið
rannsóknar er að varpa ljósi á hvort munur er á tilteknum fæðingarút-
komum eftir búsetu mæðra. Einnig að skilja hvort fjarlægð frá heilbrigð-
isþjónustu og þjónustustig í heimabyggð hafi áhrif á fæðingaútkomur.
Efniviður og aðferðir: Fæðingar áranna 2000-2009 eru kortlagðar
eftir búsetu mæðra. Búseta er flokkuð eftir fjarlægð frá höfuðborgar-
svæðinu og eftir framboði á heilbrigðisþjónustu. Notuð em gögn úr
fæðingarskrá. Meginútkomumælingar eru fyrirburafæðingar, léttburar
og burðarmálsdauði. Kannað er hvort munur er á fæðingarútkomum
eftir búsetusvæðum mæðra þegar leiðrétt er fyrir mögulegum blönd-
unarþáttum.
Niðurstöður: Þegar fæðingar voru bomar saman eftir búsetusvæðum
mæðra reyndist ekki marktækur munum á líkum á fyrirbumm og léttbur-
um innan og utan höfuðborgarsvæðisins þegar leiðrétt hafði verið fyrir
blöndunarþáttum. Ennfremur reyndust ekki meiri líkur á fyrirburum eða
léttbumm á svæðum með takmarkaða heilbrigðisþjónustu í heimabyggð
en á svæðum þar sem mikil og sérhæfð þjónusta var í nánasta umhverfi.
Ályktanir: Fyrstu niðurstöður gefa til kynna að mæður á svæðum
þar sem lítil eða takmörkuð heilbrigðisþjónusta er í heimabyggð eru
ekki líklegri til að eignast léttbura eða fyrirbura en mæður sem búa á
svæðum er sem mikið framboð er á þjónustu. Vísbendingar eru þó um
að ýmsar aðrar fæðingarútkomur og þættir sem tengjast fæðingum séu
mismunandi eftir búsetusvæðum móður.
E 144 Svefnleysi meðal kæfisvefnssjúklinga fyrir og eftir meðferð
með svefnöndunartæki
Erla Bjömsdóttir', Christer Janson3, Þórarinn Gíslason1-2, Jón Friðrik Sigurðsson1-4
Allan I. Pack5, Philip Gherman5, Michael Perlis5, Ema Sif Amardóttir1-2, Bryndís
Benediktsdóttir’-
’Læknadeiid HÍ, 2lungnadei)d Landspítala, 3Háskólanum í Uppsölum, 4geðsviði Landspítala,
5Háskólanum í Pennsylvaníu
er1abjo@gmail. com
Inngangur: Svefnleysi er algengt vandamál meðal sjúklinga með
kæfisvefn en lítið er vitað um áhrif meðferðar við kæfisvefni á einkenni
svefnleysis.
Efniviður og aðferðir: Markmiðið var að kanna algengi svefnleysis hjá
kæfisvefnssjúklingum áður en þeir hófu meðferð með svefnöndunar-
tæki (CPAP) og við tveggja ára eftirfylgd. Skoðað var hvernig einkenni
svefnleysis breyttust og hvaða áhrif svefnleysi hafði á meðferðarheldni.
Allir þátttakendur (n=822) fóru í svefnmælingu, gengust undir læknis-
skoðun og svöruðu spurningalistum um svefn og heilsu áður en þeir
hófu CPAP-meðferð. Tveimur árum eftir að meðferð hófst svöruðu þátt-
takendur sömu spumingalistum og meðferðarheldni þeirra var skoðuð.
Alls komu 90,1% þátttakenda í eftirfylgd.
Niðurstöður: Svefnleysi var mjög algengt hjá ómeðhöndluðum kæfi-
svefnssjúklingum (57,6% vöknuðu oft á nóttinni, 15,6% áttu erfitt með
að sofna og 27,9% vöknuðu of snemma á morgnana). Við eftirfylgd voru
64% þátttakenda að nota CPAP, flestir með fulla notkun. Við eftirfylgd
var tíðni þess að vakna oft á nóttinni marktækt lægri hjá þeim sem
notuðu CPAP (30,1% hjá notendum en 45,8% hjá þeim sem ekki notuðu
CPAP, p<0,001). Þessi munur var ekki fyrir hendi hjá þeim sem áttu erfitt
með að sofna á kvöldin eða vöknuðu of snemma á morgnana en þessir
sjúklingar voru hins vegar líklegri til að hætta CPAP meðferð
Ályktanir: Að vakna oft á nóttinni er algengt hjá sjúklingum með kæfi-
svefn en lagast gjarnan við CPAP-meðferð. Mikilvægt er að huga sér-
staklega að kæfisvefnssjúklingum sem eiga erfitt með að sofna á kvöldin
eða vakna of snemma á morgnana þar sem svefnleysi þeirra lagast ekki
við CPAP og þeir eru líklegri til þess að hætta meðferð. Hugsanlega er
gagnlegt að meðhöndla svefnleysi hjá þessum sjúklingum áður en með-
ferð við kæfisvefni hefst.
E 145 Að taka eða taka ekki lyf. Upplifanir og skoðanir fyrrum og
núverandi statínnotenda
Guðrún Þengilsdóttir1-2, Janine M. Traulsen3' Anna B. Almarsdóttir1-2
’Lyfjafræðideild HÍ, 2rannsóknastofnun um lyfjamál við HÍ, 3lyíjafræðideild Kaupmannahafn-
arháskóla
gth2@hi.is
Inngangur: Statín eru notuð af milljónum einstaklinga um allan heim,
en iítið er vitað hvernig sjúklingar upplifa statínmeðferð eða hvers
vegna sjúklingar kjósa að hætta eða halda meðferð áfram. Markmið
þessarar rannsóknar var að beita félagsvísindakenningum um áhættu
til að meta hvað fyrrum og núverandi statínnotendur hugsa og vita um
statínmeðferð.
Efniviður og aðferðir: Tekin voru eigindleg djúpviðtöl við 10 ein-
staklinga sem höfðu notað statín í að minnsta kosti eitt ár og 10 ein-
staklinga sem höfðu hætt að nota statín að minnsta kosti níu mánuðum
fyrir viðtalið. Þátttakendur voru valdir úr hópi viðskiptavina Apóteks
Vesturlands.
Niðurstöður: Þátttakendur voru almennt á móti lyfjum. Þeim fannst
læknar ekki hafa nægan tíma til að sinna sjúklingum vel og að þeir
einblíndu of mikið á ávísun lyfja. Þátttakendum fannst þau hafa fengið
litlar upplýsingar um statínmeðferðina og virtust ekki fyllilega skilja
af hverju þau þurftu lyfið. Þau höfðu áhuga á að vita hvort þau gætu
gert eitthvað til að þurfa ekki að taka statín, sem og vildu vita um
hugsanlegar neikvæðar afleiðingar sem gætu fylgt lyfjatökunni - en
viðurkenndu þó að vitneskja um mögulegar aukaverkanir gæti komið
í veg fyrir að þau tækju lyf. Þeir þátttakendur sem héldu áfram að taka
statín sögðust gera það af því að „þeim væri sagt að taka það" og að
sama skapi sögðust þau sem voru hætt að taka statín myndu byrja aftur
ef þeim væri sagt að gera það.
Ályktanir: Þátttakendur virðast taka statfn af því að læknirinn - sér-
fræðingurinn - segir þeim að gera það, án þess að skilja þörfina fyrir
lyfinu. Með því að bæta samskipti milli sjúklinga og lækna og upplýsa
sjúklinginn betur um meðferðina og tilgang hennar er hugsanlegt að
statínnotendur yrðu sáttari við að taka þessi lyf í forvarnarskyni.
E 146 Mat á heilsueflingarmiðstöð háskóla sem stjórnað er af lyfja-
fræðingi
Hrefna Sif Bragadóttir1, Anna Birna Almarsdóttir1, Pétur Sigurður Gunnarsson1,
Angela Pegram2, Sabrina W. Cole2
‘Lyfjafræðideild HÍ, 2Wingate University School of Pharmacy, BNA
hsb6@hi.is
Inngangur: Ekki hefur áður verið lagt mat á heilsueflingarverkefni há-
skólans í Wingate, Bandaríkjunum. Rannsóknir hafa sýnt að þörf er á að
meta klínísk, hagfræðileg og önnur heilsutengd áhrif af meðferðarheldni
ýmissa lyfja á meðal sjúklinga með mismunandi sjúkdómsgreiningar.
Meginmarkmið þessarar afturskyggnu sjúkraskrárrýni var að lýsa
meðferðarheldni lyfja meðal þátttakenda í heilsueflingunni sem höfðu
LÆKNAblaðið 2013/99 55