Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Qupperneq 63

XVI VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 73
E 169 Lítil nýrnafrumukrabbamein og fjarmeinvörp
Pétur Sólmar Guðjónsson1, Elín Maríusdóttir, Helga Björk Pálsdóttir2,
Guðmundur Vikar Einarsson2, Eiríkur Jónsson2, Vigdís Pétursdóttir3, Sverrir
Haröarson1, Martin Ingi Sigurðsson2, Tómas Guðbjartsson1-2
'Læknadeild HÍ, 2skurðlcekningasviði, 3rannsóknarstofu í meinairæði Landspítala
petursolmarfSgmail. com
Inngangur: Nýgengi nýrnafrumukrabbameins (NFK) er vaxandi sem að
verulegu leyti má rekja til fjölgunar lítilla æxla (<4 cm) sem greinast fyrir
tilviljun við myndrannsóknir á kviði. Horfur lítilla NFK eru almennt
taldar góðar og mælt er með hlutabrottnámi ef æxli eru undir 4 cm.
Fjarmeinvörp lítilla nýmafrumukrabbameina (synchronous metastasis)
hafa ekki verið rannsökuð áður hér á landi.
Efniviður og aðferðir: Af 1102 sjúklingum sem greindust með NFK á
tímabilinu 1971-2010 var litið sérstaklega á 257 æxli <4 cm og sjúklingar
með meinvörp við greiningu bornir saman við sjúklinga án meinvarpa.
Upplýsingar fengust úr sjúkraskrám og vefjagerð, TNM-stig og sjúk-
dóma-sértæk lifun borin saman í hópunum.
Niðurstöður: Hlutfall lítilla NFK hækkaði úr 9% fyrsta áratuginn í 33%
þann síðasta (p<0,001) á sama tíma og hlutfall tilviljanagreiningar jókst
úr 14% í 39%. Alls greindust 25 af 257 (10%) sjúklingum með lítil NFK
með fjarmeinvörp, oftast í lungum og beinum. Sjúklingar með meinvörp
voru 1,9 árum eldri, æxlin 0,2 cm stærri og oftar staðsett í hægra nýra.
Vefjagerð var sambærileg í báðum hópum en æxli greindust síður fyrir
tilviljun hjá sjúklingum með meinvörp, blóðrauði þeirra var lægri og
bæði Fuhrman-gráða og T-stig hærra. Fimm ára lifun sjúklinga með
meinvörp var 7% borið saman við 94% hjá viðmiðunarhópi (p<0,001)
Ályktanir: Við greiningu eru 10% sjúklinga með lítil NFK með fjar-
meinvörp. Þetta er óvenjuhátt hlutfall en flestar erlendar rannsóknir ná
aðeins til sjúklinga sem gangast xmdir nýmaskurðaðgerð. Sjúklingar
með meinvörp em marktækt eldri, greinast oftar með einkenni, hafa
stærri frumæxli og verri lifun. Lítil NFK geta því verið útbreiddur
sjúkdómur við greiningu og verður að taka alvarlega.
E 170 Nýgengi krabbameina meðal íbúa á háhitasvæðum á íslandi.
Manntalsgrunduð hóprannsókn frá 1981 til 2010
Aöalbjörg Kristbjörnsdóttir', Vilhjálmur Rafnsson2
‘Miðstöð í lýðheilsuvísindum, læknadeild HÍ, æannsóknastofu í heilbrigðisfræði, læknadeild HÍ
addab@simnet.is
Inngangur: f erlendum rannsóknum hefur fundist hækkað nýgengi
krabbameina hjá þeim sem eru búsettir á hverasvæðum, en niður-
stöðurnar er ósamhljóða. Markmiðið var að kanna hvort búseta á há-
hitasvæði hér á landi tengist áhættu á að fá krabbamein.
Efniviður og aðferðir: í rannsókninni em einstaklingar á aldrinum 5-65
ára úr manntalinu 1981. Bornir vom saman íbúar háhitasvæða (35.707
mannár) við íbúa kaldra svæða (571.509 mannár) og blandaðra svæða
(1.294.570 mannár). Þeim var fylgt efhr í Krabbameinsskrá frá 1981 til
2010 með tengingu á kennitölum. Ur Þjóðskrá fengust upplýsingar um
flutning af landi brott og afdrif einstaklinga á tímabilinu. Áhættuhlutfall
(hazard ratio, HR) og 95% öryggisbil (confidence interval, Cl) var
reiknað út í COX-líkan, leiðrétt fyrir aldri, kyni, menntun og húsnæði.
Niðurstöður: Áhættuhlutfall á háhitasvæðum fyrir öll krabbamein
var 1,22 (95% CI 1,05-1,42) samanborið við köld svæði á íslandi.
Áhættuhlutfall fyrir krabbamein í brisi var 2,85 (95% CI 1,39-5,86),
krabbamein í beini 5,80 (95% CI 1,11-30,32), fyrir brjóstakrabbamein
1,59 (95% CI 1,10-2,31), krabbamein í eitil- og blóðmyndandi vef 1,64
(95% CI 1,00-2,66) og ekki Hodgkins eitilæxli 3,25 (95% CI 1,73-6,07).
Áhættuhlutfall fyrir gmnnfrumukrabbameini í húð var 1,61 (95% CI
1,10-2,35). Áhættuhlutfall var hækkað fyrir fleiri krabbamein en niður-
stöður voru tölfræðilegar ómarktækar.
Ályktanir: Tölfræðilega marktæk aukin áhætta á brjóstakrabbameini og
gmnnfmmukrabbameini í húð og vísbending um aukna áhættu annarra
geislanæmra krabbameina sýnir að þörf er á mælingum á efna- og eðlis-
fræðilegum þáttum gufu og vatns á háhitasvæðum. Tekið hefur verið
tillit til þjóðfélagsstöðu og tölur um frjósemiþætti og reykingar sýna að
þessir þættir virðast ekki skýra aukningima á krabbameinshættunni, en
óþekkta tmflandi þætti er ekki hægt að útiloka.
E 171 Neysla á fiski og sjávarafurðum á mismunandi æviskeiðum
og áhætta á langt gengnu krabbameini í blöðruhálkirtli
Jóhanna E. Torfadóttir1, Unnur A. Valdimarsdóttir1-1, Lorelei Mucci3,4, Julie
Kaspezyk3'4, Katja Fall1 *, Laufey Tryggvadóttir710, Thor Aspelund15, Örn Ólafsson1,
Tamara Harris*, Eiríkur Jónsson’, Hrafn Tulinius7, Vilmundur Guðnason510, Hans-
Olov Adami36, Meir Stampfer3-4, Laufey Steingrímsdóttir2
‘Miðstöð í lýðheilsuvísindum læknadeild HÍ, 2rannsóknastofa í næringarfræði Hí og
Landspítala, 'Dpt Epidemiol, Harvard School of Pub Health, Boston, BNA, 4Channing
Div Netw Med, Dpt Med Brigham & Women's Hospital & Harvard Med School, Boston,
5Hjartavemd, 'Dpt Med Epidemiol & Biostatist, Karólínska Stokkhólmi, TCrabbameinsskrá
íslands, *Lab Epidem, Demography & Biometry, IRP, Nat Inst Aging, Bethesda "Landspítala,
"læknadeild HÍ
jet1@hi.is
Inngangur: Tilgangur þessarar rannsóknar var að skoða tengsl fisk-
neyslu á mismunandi æviskeiðum við áhættu á blöðruhálskirtils-
krabbameini (BHK).
Efniviður og aðferðir: Gögn úr Öldrunarrannsókn Hjartaverndar (2002-
2006) með upplýsingum um fæðuvenjur 2.268 karla á unglingsárum,
miðjum aldri og á efri árum, voru samtengd gögnum Krabbameinsskrár
um greiningar og dánarmeins vegna blöðruhálskirtilskrabbameins
sem náðu til loka árs 2009. Notuð var aðhvarfsgreining ( Cox lifunar-
greining og tvíkosta aðhvarfsgreining) til að reikna áhættuhlutfall fyrir
krabbameinið með 95% öryggismörkum. Leiðrétt var fyrir mögulegum
áhættuþáttum.
Niðurstöður: Meðalaldur þátttakenda var 77 ár við upphaf rannsóknar.
Á rannsóknartímabilinu (2002-2009) greindust 133 þátttakendur með
blöðruhálskirtilskrabbamein og 214 menn höfðu þegar greinst með sjúk-
dóminn. Heildarfjöldi greindra var 347, þar af voru 63 með langt gengið
mein (dánarorsök eða stigun IV eða III við greiningu). Tíð neysla á
söltuðum eða reyktum fiski á unglingsárum jók áhættuna á langt gegnu
blöðruhálskirtilskrabbameini (OR = 1,98; 95% CI: 1,08-3,62). Ekki fannst
samband milli neyslu fisks eða lýsis á miðjum aldri við sjúkdóminn. Á
efri árum var lýsisneysla tengd minni áhættu á langt gengnu blöðru-
hálskirtilskrabbameini (HR = 0,43; 95% CI: 0,19-0,95) og tíð neysla á
söltuðum eða reyktum fisk tengdist aukinni áhættu á sjúkdómnum (HR
= 2,28; 95% CI: 1,04-5,00).
Ályktanir: Mikil neysla á söltuðum eða reyktum fisk á unglingsárum
og efri árum var tengd aukinni áhættu á að greinast með langt gengið
blöðruhálskirtilskrabbamein. Dagleg eða nánast dagleg lýsisneysla á
efri árum var tengd minnkaðri áhættu á langt gengu blöðruhálskirtils-
krabbameini.
LÆKNAblaóið 2013/99 63