Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Qupperneq 100

XVI VISINDARAÐSTEFNA Hl
FYLGIRIT 73
V 101 Hlutverk Cul2 sets í Vif próteini mæði-visnuveiru
Harpa Lind Björnsdóttir, Valgerður Andrésdóttir
Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum
valand@hi.is
Inngangur: Á síðustu árum er sífellt að koma betur í ljós að lífverur
hafa komið sér upp ýmsum vörnum gegn veirusýkingum. Veirurnar
hafa á hinn bóginn þróað tæki til að komast hjá þessum vömum.
Veiruhindrinn APOBEC3 er afamínasi sem afamínerar DNA retróveira
um leið og það myndast og eyðileggur þar með veirurnar. Lentiveirur
(mæði-visnuveira og HIV) hafa próteinið Vif sem tengir APOBEC3 við
ubiquitin kerfi frumunnar og merkir það til niðurbrots í proteasomi.
Cul5 og Cul2 eru hluti af E3 ubiquitin lígasaflóka. HIV-1 Vif bindur Cul
5, en MVV Vif bindur Cul2. í þessari rannsókn var kannað hvort amínó-
sýruröð í Vif sem líkist markröð Cul2 sé notuð við niðurbrot APOBEC3.
Efniviður og aðferðir: Stökkbreytingar voru gerðar á markröð Cul2 í
vif geni. Kinda-fósturliðþelsfrumur (FOS) og kinda-æðaflækjufrumur
voru sýktar með þessum stökkbreyttu veirum og vöxtur numinn með
rauntíma-PCR. Þá voru sömu stökkbreytingar gerðar á klónuðu vif
geni og áhrifin á niðurbrot APOBEC3 könnuð í HIV-1 vektora kerfi.
Niðurstöður: í ljós kom að stökkbreytingarnar drógu úr vaxtarhraða
veiranna. Hins vegar höfðu stökkbreytingarnar ekki áhrif á niðurbrot
APOBEC3.
Ályktanir: Þetta set virðist því ekki mikilvægt við Cul2 bindingu, en er
samt sem áður mikilvægt í fjölgunarferli veirunnar.
V 102 Jarðfræðileg skipting íslands í háhitasvæði og önnur svæði
eftir sveitarfélögum í manntali 1981
Aðalbjörg Kristbjörnsdóttir', Vilhjálmur Rafnsson2
'Miðstöð í lýðheilsuvísindum læknadeild HÍ, 'rannsóknastofu í heilbrigðisfræði, læknadeild HÍ
addab@simnet.is
Inngangur: íbúar eldfjalla- og hverasvæða eru samkvæmt erlendum
rannsóknum útsettir fyrir háhita hveragufum og vatni sem innihalda
brennisteinssambönd, brennisteinsvetni, koldíoxíð, vetni, saltsýru og
í litlu mæli arsen, blý, kvikasilfur og radon. í erlendum rannsóknum
hefur verið spurt hvort búseta á þessum svæðum leiði til krabbameins-
hættu, en þetta hefur ekki verið rannsakað hér á landi. Markmið
þessarar rannsóknar var að kanna hvort hægt væri að skipta landinu
í háhitasvæði og önnur svæði í ljósi búsetu samkvæmt manntali 1981.
Efniviður og aðferðir: Manntalið 1981, jarðfræðikort og upplýsingar
um sveitarfélög eru notuð til að greina sveitarfélög í þrjá hópa. Fyrsti
hópurinn eru þau sveitarfélög sem staðsett eru á svæðum þar sem vatn
á 1000 m dýpi er heitara en 150°C og berggrunnurinn er yngri en 0,8
milljón ára og eru kölluð háhitasvæði. Næsti hópur er greinilega stað-
settur utan háhitasvæðanna, þar sem hiti vatns á 1000 m dýpi er undir
150°C og berggrunnurinn er 3,3 til 15 milljón ára gamall, kölluð köld
svæði. Um miðbik landsins eru sveitarfélög á berggrunni sem er 0,8 til
3,3 milljón ára og hitastig vatns á 1000 m dýpi bæði yfir og undir 150°C,
kallað blönduð svæði.
Niðurstöður: Reykjavík og Reykjanes eru undanskilin úr þessari
flokkun, en samkvæmt krabbameinsskrá eru krabbamein tíðari þar en
annars staðar. Á vel afmörkuðum sveitarfélögum á háhitasvæðum eru á
aldrinum 5-65 ára samkvæmt manntalinu 1497 íbúar, á köldum svæðum
22.431, á blönduðum svæðum 50.878.
Ályktanir: Einfalt reyndist að skipta íbúum landsins í hópa sam-
kvæmt ætlaðri útsetningu fyrir háhitahveragufum og vatni. Reykjavík
og Reykjanesi er sleppt þar sem vitað er úr erlendum rannsóknum að
höfuðborgarsvæði hafa hærra nýgengi krabbameina en annars staðar af
ástæðum sem ekki eru að fullu þekktar.
V 103 Sérkenni fólks á háhitasvæðum og öðrum svæðum á íslandi
Aðalbjörg Kristbjömsdóttir', Vilhjálmur Rafnssorr
'Miðstöð í lýðheilsuvísindum, læknadeild HÍ, 2rannsóknastofu í heilbrigðisfræði, læknadeild
Hf
addab@simnet.is
Inngangur: Landinu hefur verið skipt eftir sveitarfélögum og jarðfræði-
upplýsingum í þrjú rannsóknarsvæði. Markmið þessarar rannsóknar
var að lýsa sérkennum hópanna sem í manntalinu 1981 búa á háhita-,
köldum og blönduðum svæðum.
Efniviður og aðferðir: Leyfi fyrir rannsókninni voru fengin frá
Krabbameinsskrá, Hagstofu Islands, Vísindasiðanefnd og Persónuvernd.
Hagstofan veitti upplýsingar um alla á aldrinum 5-65 ára samkvæmt
manntalinu 1981. í manntalinu er skráð kennitala, aldur, kyn, búseta,
menntun og gerð íbúðarhúsnæðis. Hagstofan fann úr sínum skrám
dánardag og hvenær flutt var af landi brott, ef um það var að ræða.
Upplýsingar um krabbamein voru fengnar úr Krabbameinsskrá.
Samkeyrslur voru gerðar á dulkóðuðum kennitölum. Þjóðskrá veitti
upplýsingar um frjósemisþætti kvenna eftir sveitarfélögum fyrir árin
1991-1995 og frá landlæknisembættinu fengust upplýsingar um tíðni
reykinga eftir póstnúmerum á tímabilinu 1989-2010.
Niðurstöður: I rannsókninni voru 74.806 einstaklingar og fjöldi pers-
ónuára í eftirfylgni var 1.901.786. Á rannsóknartímanum létust 6458,
af landi brott fluttu 10.570, og með fyrsta krabbamein greindust 7689.
Aldursdreifing, kyn og menntunarstig voru mjög áþekk á rannsóknar-
svæðunum. Fyrir háhitasvæði var frjósemishlutfall 2,21 og meðalaldur
við fæðingu fyrsta bams 22,56 ár, fyrir köld svæði 2,26 og 23,29 ár og
fyrir blönduð svæði 2,23 og 23,11 ár. Tíðni þeirra sem aldrei höfðu reykt
og búsettir voru á háhitasvæðum var 47,6%, á köldum svæðum 45,4% og
á blönduðum svæðum 46,8%.
Ályktanir: Tölulegu upplýsingamar úr manntali frá Hagstofu og
Krabbameinsskrá henta vel til að greina eftir svæðum í COX-líkani, en
þar sem upplýsingarnar um frjósemisþætti og reykingavenjur eru ekki
á einstaklingsgrunni er einungis hægt að leiðrétta fyrir þeim á óbeinan
hátt.
V 104 Samband reglubundinnar hreyfingar á fullorðinsárum og
áhættu þess að greinast með krabbamein í blöðruhálskirtli
Soffía M. Hrafnkelsdóttir', Jóhanna E. Torfadóttir', Kristján Þór Magnússon2,
Thor Aspelund1-’, Laufey Tryggvadóttir4-5, Vilmundur Guðnason5-', Unnur A.
Valdimarsdóttir'
'Miðstöð í lýðheilsuvísindum læknadeild HÍ, 2íþrótta-, tómstunda- og þroskaþjálfadeild HÍ,
'Hjartavernd, 4Krabbameinsskrá íslands, 'læknadeild HÍ
soffiahr@simnet.is
Inngangur: Sjúkdómsferli blöðmhálskirtilskrabbameins er ekki þekkt
til hlítar. Rannsóknir benda til þess að umhverfisþættir gegni mikilvægu
hlutverki og að hreyfing geti veitt vörn gegn sjúkdómnum. Markmið
verkefnisins var að skoða samband reglubundinnar hreyfingar á fullorð-
insámm og áhættu þess að greinast með blöðruhálskirtilskrabbamein,
meðal íslenskra karlmanna.
Efniviður og aðferðir: Upplýsingar um hreyfingu og aðra mögulega
áhrifaþætti blöðruhálskirtilskrabbameins 9076 karlmanna voru fengnar
úr 5 áföngum Reykjavíkurrannsóknar Hjartaverndar sem framkvæmdir
voru á tímabilinu 1967-1987. Samkeyrsla við Krabbameinsskrá fslands
100 LÆKNAblaðið 2013/99