Frjáls verslun - 01.10.2006, Blaðsíða 25
F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 0 6 25
FORSÍÐUGREIN
en af stað er haldið, jafnvel þótt góð kauptækifæri komi upp í hend-
urnar á stjórnendum við ýmis tækifæri.
Þessi athugun var gerð til þess að sjá hvert umfang erlendra fjár-
festinga væri í raun og veru. Til þess að fá dýpri skilning á alþjóða-
væðingu íslenskra fyrirtækja voru valin fyrirtæki sem hafa verið að
fjárfesta markvisst erlendis. Í upphafi voru fyrirtækin rúmlega 30 en
smám saman fækkaði þeim niður í 21. Þessi fyrirtæki eru grunnurinn
í rannsókninni sem hér er kynnt.
Fjárfestingar íslenskra fyrirtækja Þau fyrirtæki sem athuguð hafa
verið má sjá í töflunni hér að ofan.
Til þess að sjá hvernig fyrirtæki alþjóðavæðast er fyrsta skrefið að
sjá hversu langur tími líður frá því að þau eru stofnuð og þangað til
þau fjárfesta erlendis. Í þessum hluta rannsóknarinnar eru beinar
erlendar fjárfestingar skoðaðar.
Beinar erlendar fjárfestingar í þessu tilviki fela í sér bæði yfirtöku
á fyrirtæki erlendis sem og að hefja starfsemi frá grunni á erlendum
mörkuðum. Þær spurningar sem leitast er við að svara eru m.a. hversu
mikið og hvar íslensku fyrirtækin hafa fjárfest, hversu mikið þau hafa
stækkað með tilliti til starfsmannafjölda. Hvar starfsmennirnir eru
og hvar velta fyrirtækjanna verður til. Auk þessa er skoðuð þróun í
ýmsum fjármálalegum stærðum þeirra.
Sum íslensku fyrirtækjanna hófu alþjóðavæðingu sína fyrst með
útflutningi, svo með því að byrja starfsemi frá grunni erlendis og að
lokum þá skuldbundu þau sig með því að yfirtaka fyrirtæki erlendis.
Hins vegar hafa mörg íslensku fyrirtækjanna hafið sókn á erlenda
markaði fljótlega eftir að þau voru stofnuð og hafa þannig sleppt
mörgum skrefum sem áður voru nefnd.
Í þessari rannsókn sáust einnig dæmi um þróun sem ekki hefur
sést áður. Ef þessi 21 fyrirtæki eru skoðuð þá kemur í ljós að ellefu
þeirra byrjuðu á því að flytja út vörur sínar eða þjónustu. Tvö þeirra
hófu útflutning sama ár og þau voru stofnuð en þrjú til viðbótar
innan fyrstu fimm áranna. Einhver þeirra hófu ekki útflutning fyrr
en um það bil 40 árum eftir að þau voru stofnuð.
Fyrsta beina erlenda fjárfestingin sem sjá má hjá íslensku fyrirtæki
átti sér stað árið 1915 þegar Eimskip opnaði fyrstu söluskrifstofu
sína í Danmörku. Fyrsta erlenda yfirtakan átti sér þó ekki stað fyrr
en mörgum áratugum síðar eða 1955 þegar Icelandic Group (áður
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna) yfirtók Snax (Ross) Ltd. í Bretlandi.
Það er áhugavert að fyrstu beinu erlendu fjárfestingarnar skuli einmitt
hafa verið í þeim löndum þar sem Íslendingar eru atkvæðamestir í
dag. Þó svo að þessar fyrstu beinu erlendu fjárfestingar hafi átt sér stað
í upphafi og um miðja tuttugustu öldina þá gerðist ósköp lítið þangað
til í lok síðustu aldar eða á fyrstu árum þessarar.
Stór fyrirtæki – kannski ekki á alþjóðlegan mælikvarða Hið
dæmigerða íslenska fyrirtæki í dag er miðlungsstórt ef gert er ráð fyrir
að lítil fyrirtæki hafi færri en 1000 starfsmenn, miðlungsfyrirtæki
TAFLA 1: HELSTU ÁHRIFAÞÆTTIR
������������������������������ ����
������������������������ ����
������������ ����
����������������������������� ����
TAFLA 2: FYRIRTÆKIN Í RANNSÓKNINNI
Fyrirtæki Stofnár Fyrirtæki Stofnár
������� ���� ��������������� ����
������� ���� �������� ����
����������� ���� ����� ����
�������� ���� ������������ ����
������������ ���� ����� ����
�� ���� ���� ������ ����
�������� ���� ���������� ����
����������� ���� ������� ����
���� ���� ������� ����
������� ���� ����� ����
��������� ����
TAFLA 3:
TÍMI FRÁ STOFNUN FRAM AÐ FYRSTU BEINU ERLENDU FJÁRFESTINGUNNI
Sama ár 1-5 ár 6-10 ár 11-20 ár X> 21 ár
��������� � � � � �
����������������� � � � � �
TAFLA 4: FJÖLGUN STARFSMANNA
2000 2006 Aukning
(margfeldi)
������� ��� ������ �����������
������� ����� ����� �����
����������� � ����� �
�������� ��� ������ ������
������������ ����� ������ ������
�� ���� ����� ����� ��������
�������� � �� �
����������� �� ��� �����
������� ��� ����� �����
��������� ��� ��� �������
��������������� ����� ����� �����
�������� ��� ����� ������
����� �� ����� ������
������������ ��� ����� �������
����� ��� ����� �����
������ ��� ����� �����
���������� ��� ��� �����
������� � ����� �
������� ��� ����� �����
����� ��� ����� ������
TAFLA 1: HELSTU ÁHRIFAÞÆTTIR
������������������������������ ����
������������������������ ����
������������ ����
����������������������������� ����
TAFLA 2: FYRIRTÆKIN Í RANNSÓKNINNI
Fyrirtæki Stofnár Fyrirtæki Stofnár
������� ���� ��������������� ����
������� ���� �������� ����
����������� ���� ����� ����
�������� ���� ������������ ����
������������ ���� ����� ����
�� ���� ���� ������ ����
�������� ���� ���������� ����
����������� ���� ������� ����
���� ���� ������� ����
������� ���� ����� ����
��������� ����
TAFLA 3:
TÍMI FRÁ STOFNUN FRAM AÐ FYRSTU BEINU ERLENDU FJÁRFESTINGUNNI
Sama ár 1-5 ár 6-10 ár 11-20 ár X> 21 ár
��������� � � � � �
����������������� � � � � �
TAFLA 4: FJÖLGUN STARFSMANNA
2000 2006 Aukning
(margfeldi)
������� ��� ������ �����������
������� ����� ����� �����
����������� � ����� �
�������� ��� ������ ������
������������ ����� ������ ������
�� ���� ����� ����� ��������
�������� � �� �
����������� �� ��� �����
������� ��� ����� �����
��������� ��� ��� �������
��������������� ����� ����� �����
�������� ��� ����� ������
����� �� ����� ������
������������ ��� ����� �������
����� ��� ����� �����
������ ��� ����� �����
���������� ��� ��� �����
������� � ����� �
������� ��� ����� �����
����� ��� ����� ������
TAFLA 1: HELSTU ÁHRIFAÞÆTTIR
������������������������������ ����
������������������������ ����
������������ ����
����������������������������� ����
TAFLA 2: FYRIRTÆKIN Í RANNSÓKNINNI
Fyrirtæki Stofnár Fyrirtæki Stofnár
������� ���� ��������������� ����
������� ���� �������� ����
����������� ���� ����� ����
�������� ���� ������������ ����
������������ ���� ����� ����
�� ���� ���� ������ ����
�������� ���� ���������� ����
����������� ���� ������� ����
���� ���� ������� ����
������� ���� ����� ����
��������� ����
TAFLA 3:
TÍMI FRÁ STOFNUN FRAM AÐ FYRSTU BEINU ERLENDU FJÁRFESTINGUNNI
Sama ár 1-5 ár 6-10 ár 11-20 ár X> 21 ár
��������� � � � � �
����������������� � � � � �
TAFLA 4: FJÖLGUN STARFSMANNA
2000 2006 Aukning
(margfeldi)
������� ��� ������ �����������
������� ����� ����� �����
����������� � ����� �
�������� ��� ������ ������
������������ ����� ������ ������
�� ���� ����� ����� ��������
�������� � �� �
����������� �� ��� �����
������� ��� ����� �����
��������� ��� ��� �������
��������������� ����� ����� �����
�������� ��� ����� ������
����� �� ����� ������
������������ ��� ����� �������
����� ��� ����� �����
������ ��� ����� �����
���������� ��� ��� �����
������� � ����� �
������� ��� ����� �����
����� ��� ����� ������