Frjáls verslun - 01.10.2006, Blaðsíða 26
26 F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 0 6
hafi 1000 – 10.000 starfsmenn en stór fyrirtæki hafi fleiri en 10.000
starfsmenn. Í töflu 4 má sjá hvernig íslensku fyrirtækin hafa verið að
vaxa á síðastliðnum 6 árum með tilliti til starfsmannafjölda.
Ef miðað er við að smá fyrirtæki hafi færri en 1000 starfsmenn þá
töldust flest íslensku fyrirtækin smá árið 2000. Aðeins fjögur fyrirtæki
höfðu fleiri en 1000 starfsmenn. Í september 2005 gátu sjö þeirra
talist til smárra fyrirtækja miðað við starfsmannafjölda, ellefu voru
meðalstór en þrjú voru komin í hóp stórra fyrirtækja, með fleiri en
10.000 starfsmenn.
Í júní 2006 hafði þeim fyrirtækjum, sem töldust smá, fækkað úr
sjö í fjögur, eitt hafði bæst í hóp meðalstóru fyrirtækjanna en þrjú
voru ennþá talin til stórra fyrirtækja. Eins og sjá má á töflunni þá er
vöxturinn oft gríðarlegur.
Það fyrirtæki sem ber höfuð og herðar yfir önnur hvað varðar
fjölgun starfsmanna er Actavis sem hefur rúmlega 68-faldast að
stærð á einungis sex árum sé miðað við starfsmannafjölda. Talan er
enn hærri í dag því nú starfa hátt í ellefu þúsund manns hjá Actavis.
Öðrum fyrirtækjum er einnig vert að gefa gaum. Baugur hefur
fimmtugfaldast að stærð á þessum sex árum. Þegar tölur um starfs-
mannafjölda eru skoðaðar þá ber að geta þess að FL Group og Avion
Group höfðu ekki verið stofnuð árið 2000.
Bakkavör var áður lítið fjölskyldufyrirtæki sem flutti út vörur sínar,
en telst í dag til stórra fyrirtækja á alþjóðlegan mælikvarða. Bakkavör
hefur gjörbreytt starfsemi sinni á þeim 20 árum sem liðin eru frá því
að fyrirtækið var stofnað. Í dag hefur það 16.000 starfsmenn innan
sinna vébanda. Það er líka áhugavert að sjá hvar starfsmenn íslensku
fyrirtækjanna eru staðsettir og hafa menn velt fyrir sér hvort íslensku
fyrirtækin séu í raun íslensk lengur þegar meira en 90% starfsmanna
þeirra vinna utan Íslands, öll framleiðsla þeirra fer fram í öðrum
löndum og velta þeirra myndast að nær öllu leyti erlendis.
Eins og sést í töflunni hér að ofan þá eru fleiri en fjórtán fyrirtæki
með meira en helming starfsmanna sinna erlendis. Aðeins fimm af
fyrirtækjunum, sem skoðuð voru, hafa fleiri starfsmenn á Íslandi en
erlendis. Eflaust er ekki rétt að setja upplýsingar t.d. um Bakkavör
fram á þennan hátt því að þeir 8 starfsmenn sem nefndir eru í töfl-
unni og sagðir eru vinna á Íslandi eru þeir sem vinna í höfuðstöðvum
fyrirtækisins og þeir vinna jöfnum höndum á Íslandi og í Bretlandi.
Hins vegar var ákveðið að setja þetta fram á þennan hátt til þess að
sýna hversu hátt hlutfall starfsmanna þeirra er í öðrum löndum.
Hvar starfa fyrirtækin? Til að varpa ljósi á hvar fyrirtækin hafa
starfsemi var skoðað í hversu mörgum löndum fyrirtækin starfa. Eins
og sjá má á töflu 6 er Actavis með starfsemi í flestum löndum þ.e. 32,
næst á eftir kemur Samskip í 22 löndum.
Eins og sjá má myndu öll þessi fyrirtæki vera flokkuð sem fjölþjóð-
leg. Skilgreiningin á fjölþjóðlegu fyrirtæki er á þá leið að ef fyrirtæki
FORSÍÐUGREIN
Bandaríkin
(2004)
Bretland
(2005)
Danmörk
(2004)
Noregur
(2003)
Svíþjóð
(2005)
Ísland
(2005)
70
60
50
40
30
20
10
0
%
a
f v
er
gr
i l
an
ds
fra
m
le
ið
sl
u
MYND 1: BEINAR ERLENDAR FJÁRFESTINGAR
Aðgangur
að markaði
Aðgangur að sölu-
og markaðsmálum
Að auka
markaðshlutdeild
Hrein
fjárfesting
Annað Svaraði
ekki
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Fj
öl
di
156
52
35 35
13
39
MYND 2: HVATINN AÐ BAKI ERLENDUM FJÁRFESTINGUM
200
160
120
80
40
0
Fj
öl
di
1915 - 1925 1926 - 1935 1936 - 1945 1946 - 1955 1956 - 1965 1966 - 1975 1976 - 1985 1986 - 1995 1996 - 1999 2000 - 2006
Byrjað frá grunni
Yfirtökur
MYND 3: BEINAR ERLENDAR FJÁRFESTINGAR 1915 -2006
TAFLA 5: HLUTFALL STARFSMANNA ERLENDIS
Á Íslandi Erlendis % Erlendis
������� ��� ����� �����
������� � ����� �����
����������� ����� ����� �����
�������� � ������ �����
������������ ������ ������ �����
�� ���� ����� ��� �����
�������� �� � �����
����������� � ��� �����
������� ��� ��� �����
��������� ��� ��� �����
��������������� �� ����� �����
�������� ����� ����� �����
����� ��� ��� �����
������������ ����� ��� �����
����� ��� ����� �����
������ ����� ����� �����
���������� ��� ��� �����
������� �� ����� �����
������� ��� ��� �����
����� ��� ����� �����
TAFLA 6: FJÖLDI LANDA SEM
FYRIRTÆKIN STARFA Í
Fyrirtæki Fjöldi landa
������� ��
������� ��
�� ���� ��
����� ��
����������� ��
������� ��
��������������� ��
������������ ��
��������� ��
�������� ��
������� �
�������� �
����� �
����� �
������� �
����������� �
������������ �
������ �
�������� �
���������� �
�
�
Bandaríkin
(2004)
Bretland
(2005)
Danmörk
(2004)
Noregur
(2003)
Svíþjóð
(2005)
Ísland
(2005)
70
60
50
40
30
20
10
0
%
a
f v
er
gr
i l
an
ds
fra
m
le
ið
sl
u
MYND 1: BEINAR ERLENDAR FJÁRFESTINGAR
Aðgangur
að markaði
Aðgangur að sölu-
og markaðsmálum
Að auka
markaðshlutdeild
Hrein
fjárfesting
Annað Svaraði
ekki
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Fj
öl
di
156
52
35 35
13
39
MYND 2: HVATINN AÐ BAKI ERLENDUM FJÁRFESTINGUM
200
160
120
80
40
0
Fj
öl
di
1915 - 1925 1926 - 1935 1936 - 1945 1946 - 1955 1956 - 1965 1966 - 1975 1976 - 1985 1986 - 1995 1996 - 1999 2000 - 2006
Byrjað frá grunni
Yfirtökur
MYND 3: BEINAR ERLENDAR FJÁRFESTINGAR 1915 -2006
Beinar erlendar fjárfestingar íslenskra fyrirtækja voru vart mælan-
legar fram eftir 20. öld.
Aðgangur að markaði er langalgengasta ástæða þess að
íslensk fyrirtæki sækja út á erlenda markaði.