Frjáls verslun - 01.10.2006, Blaðsíða 27

F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 0 6 27
á dótturfyrirtæki eða er með starfsemi í fleiri en
tveimur löndum telst það fjölþjóðlegt. Það sem er
þó kannski áhugaverðara er að sjá hver hvatinn að
baki þessum erlendu fjárfestingum er.
Hvatinn að baki fjárfestingunum Ástæður þess
að fyrirtæki ákveða að fjárfesta á erlendum mörk-
uðum eru margvíslegar eins og fram hefur komið
og oftar en ekki eru fleiri en ein ástæða fyrir því að
fyrirtæki fjárfesta erlendis. Hér er einungis greint
frá helstu ástæðum þess að umrædd fyrirtæki hafa
keypt önnur fyrirtæki eða stofnað til reksturs frá
grunni í öðrum löndum.
Eins og sést á mynd 2 þá er aðgangur að mark-
aði langalgengasta ástæða þess að íslensk fyrirtæki
sækja á erlenda markaði. Þetta er í fullu samræmi
við svör stjórnendanna sem tóku þátt í símakönn-
uninni sem áður hefur verið kynnt.
Alþjóðavæðing fyrirtækjanna í rannsókninni
Eins og sjá má á mynd 3 voru beinar erlendar
fjárfestingar íslenskra fyrirtækja vart mælanlegar
fram eftir 20. öld. Það er ekki fyrr en á síðasta
áratug aldarinnar að eitthvað markvert fer að
gerast. Segja má þetta eðlilega þróun sem fylgdi
í kjölfarið á þeim breytingum sem gerðar hafa
verið á íslenska hagkerfinu sem og þátttöku okkar
í evrópsku samstarfi á borð við EES-samninginn
1994. Allt hefur þetta hjálpað til við að ýta undir
alþjóðavæðinguna.
Hér hefur verið greint frá fyrstu rannsókn sem
gerð hefur verið á alþjóðavæðingu íslenskra fyrir-
tækja og því er við hæfi að sjá hvort niðurstöð-
urnar koma heim og saman við kenningar innan
alþjóðaviðskiptanna.
Kenningar um alþjóðavæðingu fyrirtækja Til
eru margar kenningar sem nota má til þess að lýsa
því ferli þegar fyrirtæki alþjóðavæðast. Til þess að
einfalda hlutina verður einungis gerð örstutt grein
fyrir tveimur kenningum hér. Önnur þeirra er
svokölluð þrepakenning sem er oftast nefnd Upp-
sala-kenningin („The Uppsala model“) því að hún
spratt fram við háskólann í Uppsölum í Svíþjóð.
Hin fjallar um fyrirtæki sem gera ráð fyrir
alþjóðavæðingu strax í byrjun („The Born Global
Theory“). Hún er algjörlega andstæð Uppsala-
kenningunni og gerir ráð fyrir því að fyrirtæki
fjárfesti erlendis fljótlega eftir stofnun. Hér mætti
einnig nefna The Network Theory eða kenn-
inguna um tengslanet, en ekki verður gerð grein
fyrir henni hér.
Uppsala-kenningin Kenningin þróaðist í kjölfar
þess að fræðimenn í Svíþjóð skoðuðu nokkur
sænsk iðnfyrirtæki á áttunda áratug síðustu aldar,
FORSÍÐUGREIN
TAFLA 5: HLUTFALL STARFSMANNA ERLENDIS
Á Íslandi Erlendis % Erlendis
������� ��� ����� �����
������� � ����� �����
����������� ����� ����� �����
�������� � ������ �����
������������ ������ ������ �����
�� ���� ����� ��� �����
�������� �� � �����
����������� � ��� �����
������� ��� ��� �����
��������� ��� ��� �����
��������������� �� ����� �����
�������� ����� ����� �����
����� ��� ��� �����
������������ ����� ��� �����
����� ��� ����� �����
������ ����� ����� �����
���������� ��� ��� �����
������� �� ����� �����
������� ��� ��� �����
����� ��� ����� �����
TAFLA 6: FJÖLDI LANDA SEM
FYRIRTÆKIN STARFA Í
Fyrirtæki Fjöldi landa
������� ��
������� ��
�� ���� ��
����� ��
����������� ��
������� ��
��������������� ��
������������ ��
��������� ��
�������� ��
������� �
�������� �
����� �
����� �
������� �
����������� �
������������ �
������ �
�������� �
���������� �
�
�
Hópur fjárfesta og blaðamanna á vegum Actavis (þá Pharmaco) í Búlgaríu haustið 2002. Actavis starfar núna í 32 löndum.