Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Síða 25

SIGURÐUR STEFÁNSSON OG ÍSLANDSLÝSING IIANS
15
verða menn að fylgja og hlýða, vilji þeir eigi teljast stirðir, tregir
og ómannblendnir.“
Þessi lýsing Sigurðar á drykkjusiðum heldri manna á hans dög-
um gæti orði til orðs verið skrifuð um reykvískar drykkjuveizlur
og hanastélaheimboð anno 1945. En íslenzka kvenfólkinu gefur
hann vitnisburð, sem ég er ekki viss um, að hann myndi gefa, ef
hann ætti nú að seinja íslandslýsingu. Hann skrifar: „I hvívetna
ber þó af stilling, kurteisi og hófsemi kvenna, sem auk annarra
dyggða eru gæddar svo mikilli bindindissemi um nautn víns og öls,
að enginn getur lokkað þær til að drekka méira en það, sem þarf til
að slökkva þorstann hóflega.“
Einna inerkasti hluti Islandslýsingarinnar er sá, er lýsir náttúru
landsins, sérstaklega þegar tillit er tekið til þess, á hvaða tíma ís-
landslýsingin er rituð. Eðlilega finnst hér ýmislegt, sem ekki stenzt
nútíma gagnrýni. Sigurður er barn síns tíma og ekki laus við hjá-
trú. En hann er þjóðlegur í sinni hjátrú, trúir á álfa og tröll, en
ekki á helvítiseld í Heklu og aðrar útlenzkar firrur. Um raunsæi
og vísindalega hugsun bera sumir kaflar náttúrulýsingarinnar af
flestu því, sem skrifað var um lík efni úti í álfunni á þeim dögum.
— Hér skulu sem sýnishorn teknir tveir stuttir kaflar úr þessum
hluta íslandslýsingarinnar.
Framarlega í riti sínu greinir Sigurður frá þeim bláa ís, þ. e.
hafís, sem liggi í víðáttumiklum, ógnaþykkum breiðum út af norður-
ströndum Grænlands og skrifar um þennan ís: „Sumir telja, að ná-
lægð þessa íss sé orsök þess, að íslandi var gefið þetta nafn af þeim,
er fyrstir fundu landið og þetta þá annaðhvort af því, að þeir í
nánd við landið rákust á þennan ís, sem þeir aldrei áður höfðu fyrir
fundið á úthöfum, eða vegna þess, að þeir höfðu veitt því eftir-
tekt, að feikn af honum rekur stundum upp að íslandsströndum,
því þeir, sem byggja norðurstrendur landsins eru aldrei óhultir fyrir
þessum vágesti. Hann er stöðugt á reki milli íslands og Grænlands,
enda þótt honum á stundum sé fyrir sérstaka guðs náð bægt frá
ströndunum árum saman. Liggi hann við strendurnar um lengri
tíma, stafar af nálægð hans margs konar böl þeim, er þær strendur
byggja, sakir grasbrests, sem orsakast af því, að gróðrarmagnið