Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Qupperneq 94

84
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ekki er hægt að greina eftir þessari bók, eru æði margar. Eftir byrjunarlyklin-
um er t. d. ekki bægt að greina eina einustu stör, því að starir hafa ekki tví-
kynja blóm með fræflum og frævum. Höf. nefnir þó 40 starartegundir í bók
sinni.
Lyklar
Það liggur í augum uppi, að það er bráðnauðsynlegt —- ekki sízt byrjendum
— að greiningarlyklar séu stórgallalausir. Samkvæmt byrjunarlyklinum eru
einhver tré eða runnar í rósaættinni með einfaldri blómhlíf eða Blómhlífarlaus.
Sama máli gegnir um „ribs“ (Ribes). Krækilyngið er með flötum blöðum; þar
stendur líka, að það sé jurt, þótt höf. í lýsingunni segi, að það sé dvergrunni.
Svo eru til jurtir, þar sem flest blöðin eru við ræturnar. Sauðlaukurinn hefur
margar frævur, ekki færri en sex samkv. lýsingunni (bls. 57). Þar kemur í ljós,
að þetta er upphaflega röng þýðing, því að í Lid stendur „6 fruktblad". En
höf. veit ekkert um það sjálfur, og þannig sanna flestar vitleysumar vankunn-
áttu höf. í grasafræði. Hvað ætli yrði sagt um þann dýrafræðing, sem fræddi
lesendur sína á því, að kisa hefði 18 rófur í staðinn fyrir rófuliði (ég man
reyndar ekki hvað þeir eru margir) eða að kýmar þekktust á því, að þær
hefðu fleiri en einn haus (sbr. lykil bálfgrasaættarinnar, sem ég kem bráðum
að). Flóruhöfundar verða eins að þekkja þær plöntur, sem þeir skrifa um, og
dýrafræðingurinn verður að þekkja dýrin sín.
Þetta ætti að vera nóg um byrjunarlykilinn, en það eru fleiri lyklar: ætt-
kvíslalyklar og tegundalyklar. Þeir sem eru teknir úr Flóru Islands valda ekki
vandræðum, nema þegar höf. hefur flýtt sér um of eða „lagfært" þá. T. d. er
tegundalykill sveifgrasanna (bls. 72) tekinn orðréttur úr Flóru Islands, nema
hvað höf. fræðir okkur á því, að Poa glauca sé óþýfð, þótt hann segi sjálfur í
lýsingunni, að hún sé þýfð, enda stendur ekki „óþýfð“ í Flórunni, heldur
„óþíð“.
En ver tekst höf. þó með lyklana úr norsku flórunni. Þar hættir honum við
misskilningi og oft verður hann að stytta þá, því að miklu fleiri tegundir vaxa
í Noregi en á Islandi, og þá bregzt höf. alveg bogalistin. Lykill brönugrasa-
ættarinnar (bls. 115) er alveg óskiljanlegur byrjendum að minnsta kosti: „a“
vantar samstæðu, og 1, 2 og 3 eru alveg út í hött. Það má laga lykilinn með
því að breyta 2 í b, 3 í c og sleppa alveg því, sem stendur undir 1, því að
Gymnadenia finnst ekki á íslandi, þótt hún finnist í Noregi og standi þess
vegna í flóm Lids.
Þá tekst höf. ekki betur með lykil hálfgrasaættarinnar (bls. 83—84). Hann er
soðinn upp úr lyklum í Flóru íslands og norsku flórunni. Eftir þessum lykli er
ekki hægt að greina neitt íslenzkt skúfgras, nema kannski Scirpus setaceus, sem
þó er vafasamt að finnist hér á landi, þótt höf. telji svo vera. I lyklinum stend-
ur um skúfgrösin: „Fleiri en eitt ax, án úllarhára". En öll hin fimm skúfgrösin
hafa aðeins eitt ax, sem reyndar stendur í tegundalyklinum á blaðsíðunni á
móti (bls. 85). Hvernig stendur nú á þessu, þegar þetta er þýtt orðrétt upp úr