Tímarit Máls og menningar - 01.04.1964, Page 25

Persónulegar minnisgreinar um skáldsögur og leikrit
að þurka þær upp. Fyrir bragðið fara
að renna tvær grímur á almættið uns
það gefur með öllu frá sér að senda
Faust til helvítis. Endirinn verður sá
að einglar koma sýngjandi á skvum
að sækja þennan dýrðlega skurðgraf-
ara og fylgja honum efri leiðina. Síst
furða þó þjóðverjar telji Goethe fyr-
irmynd gehæmráða.
Rétt einsog orð í leikriti standa í
ábyrgð fyrir raunveruleika þess,
þannig eru rök hvers leikrits í fyrsta
lagi innborin heimi þessa sérstaka
verks; þau eru ekki siðferðisgrund-
völlur handa afgánginum af veröld-
inni. Hún frænka gamla, hvaða gamla
frænka sem er, og svo hver pokaprest-
ur og gehæmráð, öll eru þau betur
til þess fallin en Shakespeare að
vanda um við fólk útaf siðgæði og
leggja því lífsreglur. Ætli það færi
ekki að vandast málið fyrir einhverj-
um ef hann ætti að fara að lifa eftir
Hamlet eða Macbeth, eða til dæmis í
samræmi við Lears konúngs raunir?
Eða skulum við segja Brennunjáls-
sögu og Grettlu! Jafnvel siðgæði hins
fullkomnasta gehæmráðs er ekki lík-
legt til að þoka manni áieiðis sem leik-
ritahöfundi. ÞaS mun hinsvegar ekki
vefjast leingi fyrir leikhúsgestum að
nema af verki höfundarins hver sú
guðsrödd sé sem hann hlýðir.
ÞaS er kunnara en frá þurfi að
segja hve lítt leikrit eru til fallin að
greiða flest óhlutkend vandamál.
Þetta kann að eiga rætur sínar að
rekj a til þess að leikrit eru ekki bæk-
ur, heldur heyra undir listgreinar
augans að ekki óverulegu leyti. Sköll-
ótti skósmiðurinn með gleraugun og
stúlkan með heysátugreiðsluna, sem
vildu ekki kaupa siðgæði í leikhúsinu
af því þau höfðu nóg af því fyrir, þau
keyptu sig heldur ekki inn til að láta
prófa á sér doktorsritgerð. Einginn
kærir sig um að reikna hugarreikníng
í leikhúsinu. Sá leikritahöfundur sem
gleymir því að sjónleikur er fyrir
sjónina, hann á sér varla lánga líf-
daga fyrir höndum sem slíkur.
Vond skáld eru auðþekt á því að
þau eru einlægt reiðubúin aS rísa úr
sæti og prédika fyrir öðrum vondum
skáldum, — aðrir hlusta hvort sem er
ekki á þau. Eftir þrábeiðni Literatúr-
naja Gaseta er ég nú kominn í þenn-
an viðsj árverða félagsskap. Einsog ég
sagði í upphafi þá er íþrótt listrænn-
ar sköpunar árángur af persónulegu
yóga listamannsins og hér eru fram
lagðar nokkrar persónulegar niður-
stöður, og þó kanski enn meira af nið-
urstöðuleysi. Ég mundi verða því feg-
inn ef aðrir vildu ekki meta niður-
stöður mínar meira en þær eru verð-
ar, en leita sjálfir og vita hvað þeir
finna.
15