Tímarit Máls og menningar - 01.04.1964, Síða 45

byltingar allar sem voru í aðsigi á
bernskudögum Davíðs, og hugur hans
og aldarinnar sneri allur að framtíð-
inni. Þá var ekki hugsanleg ferð án
fyrirheits, heldur lágu öll fyrirheit í
loftinu. Langan tíma hafði íslenzka
þj óðin átt faldar óskir, þráð að svifta
af sér álögum, fylgzt í huga með far-
fuglunum, séð á eftir þeim með sökn-
uði á haustin er þeir flugu út í löndin,
fagnað þeim á vorin, og hún hafði
endur fyrir löngu með Jónasi Hall-
grímssyni fengið vorkveðju úr suðri.
En hún var bundin í báða skó, hún
var bundin af sínum þröngu kj örum,
af erlendri ánauð, af fátækt sinni,
en draumarnir voru löngu vaktir og
vonin í brjóstinu, og nú var 20. öldin
komin með þýðvinda Þorsteins og
arnsúginn í ljóðum Einars Benedikts-
sonar og öll tækifærin er byðust hin-
um fátæku og fáliðuðu og æfintýrin
úti í heimi. Nú átti ísland leikinn, þar
sem gátan var ráðin, ef leikurinn sést,
og þá haukskyggnu sjón ala fjöll vor
og firðir. Þeir voru þotnir Gunnar
Gunnarsson, Jóhann Sigurjónsson,
Guðmundur Kamban út í æfintýra-
löndin, og Davíð Stefánsson bar þau
í brjóstinu og í sama mund bar út-
hafsstrauma tímans upp að strönd-
inni. Það komu ekki aðeins ný tæki
og nýir möguleikar, heldur höfðu bor-
izt nýjar hugsjónir, nýjar framtíðar-
sýnir, ekki Islendingum einum, held-
ur öllum útskúfuðum á jörðu. Borg-
arastéttin íslenzka var frjálslynd
Og þó kom til mín þjóðin öll
framan af, hugsjónir hennar bárust
hingað seint, kröfur um einstaklings-
frelsi í trúmálum og ástum, frelsi und-
an siðavendni, aga og húspostillum.
Þorsteinn Erlingsson hafði spáð
hruni kónga og keisara, ráðizt beitt-
um örvum á helvítistrúna og vald
prestanna yfir mannssálinni, sýnt
braut alþýðunnar fram undan, hann
og Stephan G. Stephansson boðuðu
hugsjónir sósíalismans, og eins Einar
Benediktsson í fyrstu, um rétt hinna
undirokuðu „til að velta í rústir og
byggja á ný“. Og þannig blönduðust
hér saman hinar upphaflegu hugsjón-
ir borgarastéttarinnar og nýjar hug-
sjónir sósíalisma, og hið íslenzka
þjóðfélag komst allt á hræringu, æsk-
an skar upp herör í landinu, sam-
vinnuhreyfing og verklýðsfélög og
nýir stj órnmálaflokkar fóru að láta
til sín taka, og heimsstyrj öldin kom
nýju róti á hugina. Þannig voru öld-
ur samtímans að rísa, útsýn yfir haf
mannfélagsins. Og hér eru einmittþær
undiröldur sem vekja og hræra Ijóðin.
En hversvegna var Davíð Stefáns-
son útvalinn til að verða hljómborð
þessara strauma, strengjasláttur hinn-
ar fyrstu æsku á íslandi, og þá fram-
ar öllu þeirrar ástar á lífinu, hinnar
ljúfsáru gleði yfir því að vera til, sem
einkenndi þessa kynslóð, og þeirrar
eftirvæntingar sem eins og titraði í
taugum? Hvaðan fékk hann alla
hina nýju strengi á hörpu sína, hina
alþýðlegu hlj óma með undirtón þj óð-
35