Tímarit Máls og menningar - 01.04.1964, Síða 63

þjóðfélagsbylting verði í Bandaríkj-
unum.
Byltingin í Bandaríkjunum þarf
ekki nauðsynlega að verða útaf efna-
hagslegu misrétti. Ekki er heldur
nauðsynlegt að hún hefjist með amer-
ískan verkalýð í fararbroddi. Þróun
kapítalismans í Bandaríkjunum hef-
ur skapað nægilegar mótsagnir til
þess að vekja spurninguna um algera
endurskipulagningu þj óðfélagsins.
Sumar þessar mótsagnir snerta fá-
tæktina einbera og stöðu verkamann-
anna í framleiðslunni. Aðrar eru
j afnmikilvægar og hafa jafnvel enn
víðtækari áhrif á félagslega tilveru
fólksins í landinu. Maðurinn er gædd-
ur skapandi ímyndunarafli. Þarfir
hans ná langt út fyrir hinn efnislega
heim.
Hvaða mannlegar þarfir eru brýn-
astar í Bandaríkjunum nú? Að þegn-
ar þj óðfélagsins hætti að skjóta sér
undan ábyrgð. Um leið og einstakl-
ingarnir gerast ábyrgir þjóðfélags-
þegnar stíga þeir fyrstu sporin út á
braut byltingarinnar. En til þess að
verða það þurfa þeir að nota hið
skapandi ímyndunarafl sitt eins mik-
ið í stjórnmálum og þeir hafa notað
það í framleiðslunni. Sannleikurinn
er sá, að því hugmyndaríkari sem
Ameríkumenn hafa verið í sköpun
nýrra framleiðsluaðferða, þeim mun
hugmyndasnauðari hafa þeir verið
þegar um mannleg samskipti hefur
verið að ræða. Ameríkumenn eru eins
Bandarísk bylting
og hópur maura sem hafa stritað við
það allt sumarið að safna forða og
geta svo ekki orðið á eitt sáttir um
hvernig skuli skipta forðanum og fara
að bítast og troða hver annan niður
til þess að komast að honum.
Versti þrándur í götu Ameríku-
manna í viðleitni þeirra til að haga
sér eins og sæmir mönnum, en ekki
eins og dýr, er blekkingin mikla sem
við nefnum amerískt frelsi.
Sé Ameríkumaður tekinn tali og
höfð uppi við hann alvarleg gagnrýni
á þjóðfélagsástandið í landi hans,
hregzt það naumast nema í tíunda
hvert skipti að lokavörn hans sé: „En
hér ríkir meira frelsi og meiri velmeg-
un en í nokkru öðru landi í heimin-
um.“ Ef nánar er innt eftir því hvað
hann á við, kemur í Ijós að það sem
hann er í raun og veru að tala um eru
öll þau efnalegu gæði sem hann getur
fengið í skiptum fyrir hið pólitíska
frelsi sem er frumburðarréttur hans.
Hann hefur frelsi til að eiga bfl, sjón-
varpstæki, radíógrammófón og mat
eins og hugurinn girnist, föt og á-
fengi, meðan hann móðgar ekki þann
sem hann vinnur hjá eða neinn í op-
inberri þjónustu, og meðan hann rís
ekki öndverður gegn viðurkenndum
skoðunum í kynþáttamálum, efna-
hagsmálum og innan- og utanríkismál-
um. Flestir Ameríkumenn afsala sér
allri ábyrgð í öllum þessum málum
með því að flokka þau undir „pólitík“
og bæta síðan við: „ég hef engan
53