Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.04.1983, Side 24

Tímarit Máls og menningar - 01.04.1983, Side 24
Tímarit Máls og menningar Stéttarvitund og firringin Eins og hér hefur komið fram áleit Marx stéttarvitund tengda félagsgerð kapítalismans og þróun hans. Þessi greining Marx er býsna ófullnægjandi og í eðli sínu nauðhyggja; hin vélrænu öfl hagkerfisins búa til eigið aftökutæki — og eftirmann sinn um leið. En greiningin svarar hvorki þeirri spurningu hvað hindrar að stéttarvitund myndist, né heldur hinu hvers vegna verka- lýðurinn gerir ekki byltingu þó svo að hann búi yfir sterkri stéttarvitund og sterkum samtökum. I ritum Marx má finna svör við þessum spurningum, en þau svör eru í mótsögn við hans eigin greiningu á þróun hins kapítalíska framleiðsluháttar og stéttarvitundar, sem nokkuð hefur verið lýst hér og draga má saman í eftirfarandi klausu úr Kommúnistaávarpinu: I stað þess arðráns, sem hjúpað var trúarlegu og pólitísku táli, hefur hún [þ. e. borgarastéttin] sett sitt arðrán, nakið, blygðunarlaust, krókalaust og kalt. (Ú,I: 29) Marx heldur því fram hér, að eðli kapítalísks framleiðsluháttar sé slíkt, að þrældómurinn sé öllum augljós, og því sé vitundin um hann öllum opin. En í neðanskráðum orðum úr Auðmagninu gerist málið hins vegar allmiklu flóknara. Þar er því lýst hvernig framleiðsluhátturinn kapítalíski varpar skugga sínum á vitund fólks, svo að það á sér tæplega viðreisnar von: Kapítalískur framleiðsluháttur elur af sér verkalýðsstétt, sem vegna menntunar sinnar, siða og venja lítur á þarfir þessa framleiðsluháttar sem sjálfgefin náttúrulögmál . . . Að öllu jöfnu má treysta á „nátt- úrulögmál framleiðslunnar", þ. e. það má treysta á undirgefni verka- mannsins við auðmagnið, sem hann er algerlega háður . . . (Auðmagnið, E bindi :899) Því hefur oft verið haldið fram að firringarhugtakið sé einskorðað við hin yngri verk Marx, og er þá einkum bent á Parísarhandritin frá 1844. Þau voru ekki gefin út fyrr en árið 1927, og sömuleiðis voru önnur elstu verk hans sum hver ekki kunnug mönnum fyrr en löngu eftir dauða hans. Þýska hugmyndafræðin var ekki gefin út fyrr en 1932 og Heilög fjölskylda var gefin út í svo fáum eintökum árið 1845 að aðeins safnarar höfðu aðgang að því riti. Háskólafólk seinni tíma hefur verið ótrautt við að benda á þessa staðreynd, og sumt viljað útskýra ýmislegt í kenningu stjórnarherra austan- tjalds með þekkingarskorti á hinum elstu verkum. En firringarumræðan 142
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.