Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.04.1983, Page 24

Tímarit Máls og menningar - 01.04.1983, Page 24
Tímarit Máls og menningar Stéttarvitund og firringin Eins og hér hefur komið fram áleit Marx stéttarvitund tengda félagsgerð kapítalismans og þróun hans. Þessi greining Marx er býsna ófullnægjandi og í eðli sínu nauðhyggja; hin vélrænu öfl hagkerfisins búa til eigið aftökutæki — og eftirmann sinn um leið. En greiningin svarar hvorki þeirri spurningu hvað hindrar að stéttarvitund myndist, né heldur hinu hvers vegna verka- lýðurinn gerir ekki byltingu þó svo að hann búi yfir sterkri stéttarvitund og sterkum samtökum. I ritum Marx má finna svör við þessum spurningum, en þau svör eru í mótsögn við hans eigin greiningu á þróun hins kapítalíska framleiðsluháttar og stéttarvitundar, sem nokkuð hefur verið lýst hér og draga má saman í eftirfarandi klausu úr Kommúnistaávarpinu: I stað þess arðráns, sem hjúpað var trúarlegu og pólitísku táli, hefur hún [þ. e. borgarastéttin] sett sitt arðrán, nakið, blygðunarlaust, krókalaust og kalt. (Ú,I: 29) Marx heldur því fram hér, að eðli kapítalísks framleiðsluháttar sé slíkt, að þrældómurinn sé öllum augljós, og því sé vitundin um hann öllum opin. En í neðanskráðum orðum úr Auðmagninu gerist málið hins vegar allmiklu flóknara. Þar er því lýst hvernig framleiðsluhátturinn kapítalíski varpar skugga sínum á vitund fólks, svo að það á sér tæplega viðreisnar von: Kapítalískur framleiðsluháttur elur af sér verkalýðsstétt, sem vegna menntunar sinnar, siða og venja lítur á þarfir þessa framleiðsluháttar sem sjálfgefin náttúrulögmál . . . Að öllu jöfnu má treysta á „nátt- úrulögmál framleiðslunnar", þ. e. það má treysta á undirgefni verka- mannsins við auðmagnið, sem hann er algerlega háður . . . (Auðmagnið, E bindi :899) Því hefur oft verið haldið fram að firringarhugtakið sé einskorðað við hin yngri verk Marx, og er þá einkum bent á Parísarhandritin frá 1844. Þau voru ekki gefin út fyrr en árið 1927, og sömuleiðis voru önnur elstu verk hans sum hver ekki kunnug mönnum fyrr en löngu eftir dauða hans. Þýska hugmyndafræðin var ekki gefin út fyrr en 1932 og Heilög fjölskylda var gefin út í svo fáum eintökum árið 1845 að aðeins safnarar höfðu aðgang að því riti. Háskólafólk seinni tíma hefur verið ótrautt við að benda á þessa staðreynd, og sumt viljað útskýra ýmislegt í kenningu stjórnarherra austan- tjalds með þekkingarskorti á hinum elstu verkum. En firringarumræðan 142
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.