Tímarit Máls og menningar - 01.04.1983, Page 27

Hvernig skapast stéttarvitundf
menntamenn sem kennara verkalýðsins. Og það hefur svo sem verið gert:
nýlegt íslenskt dæmi má fá í Tímariti Máls og menningar, 3. hefti 1981. í
greininni „Þetta er ekki list“ segja þau Dagný Kristjánsdóttir og Þorvaldur
Kristinsson m. a.: „Fátt þurfum við meira þessa stundina en nokkra leið-
sögn um þann sundraða veruleika sem heldur okkur föngnum" (bls. 324).
Annað dæmi um þetta er hin leníníska flokkskenning. Hún gengur út á
það að benda á takmarkanir verkalýðsstéttarinnar og réttlæta hlutverk
kommúnista sem leiðbeinenda byltingarinnar. Hér fær flokkurinn forystu-
hlutverk — og ekki nóg með það; flokkurinn skiptist líka í æðri félaga og
óæðri. Hinir æðri, þeir sem hafa tileinkað sér kenninguna og kunna á öllu
skil, hafa meiri skilning og því meiri rétt en aðrir. Þessi kenning hefur
mikinn hljómgrunn fyrir austan tjald. Þannig stendur t. d. í kennslubók í
stjórnvísindum sem gefin er út í Moskvu:
Grundvallarreglan í lífi og starfi Kommúnista er hið leníníska boðorð
um lýbrxbislegt mibstjórnarvald, sem sameinar einstaklingsbundnar
athafnir flokksmanna og virðingu fyrir valdi meirihlutans, strangur
agi og undirgefni lægri eininga við hinar hærri.
(Fundamentals of Political Science, 1975: 121—22. Undirstr. eru
mínar)
Höfundar þessarar kennslubókar geta bent á eftirfarandi klausu í
Kommúnistaávarpinu máli sínu til stuðnings:
í fræðilegum efnum standa þeir [þ. e. Kommúnistar] framar öllum
fjölda öreiganna að því leyti, að þeir skilja skilyrði, þróunarferil og
hinn almenna árangur öreigalýðshreyfingarinnar.
(Ú,I:37)
En við hlið þessarar tilvitnunar má setja margar aðrar, sem halda allt öðru
fram. Svo ein sé nefnd: í bréfi sem Marx ritaði Kugelmann árið 1866 sagði
hann að verkalýðsfélögin væru „ein fær um að vera fulltrúar sanns verka-
lýðsflokks og veita veldi auðmagnsins öfluga mótspyrnu“ (MESL:30).
Af öllu framangreindu má ljóst vera, að Marx hefur aldrei lagt þekkingar-
fræði nógu vel niður fyrir sér, eða hvernig vitundin nemur veruleikann.
Þýsku hugmyndafruebinni var ætlað slíkt hlutverk, en Marx og Engels luku
aldrei því verki.
Leiðarvísir rannsókna
Það gæti verið gaman að velta því fyrir sér hvers vegna Marx gerði aldrei
upp hug sinn í þessu efni. Honum hefur e. t. v. skilist, að lýsing hans á
145