Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Side 65

Rauðhetta í munnlegri geymd
(Hér er guðmóðir — marraine, meirineta — sama og amma þar sem
algengt var að amman væri guðmóðir barnabarnanna).
Allt þetta matargerðar- og átmunstur sem sótt er beint í grísa-
slátrunina sýnir að hér er um að ræða fórnarmáltíð eða blót, þar sem
úlfurinn fórnar ömmunni fyrir stúlkubarnið. Að þeir hlutar hennar sem
stúlkan neytir — blóðið og brjóstin — eru tengdir æxluninni sýnir enn
betur eðli fórnarinnar. Þessi kafli sögunnar sem einmitt kemur næst á
eftir títuprjónunum fjallar þá um það hvernig litla stúlkan verður
fullþroska kona. Hryllingsmáltíð Rauðhettu verður þannig skilin með
hliðsjón af þrískiptu lífshlaupi konunnar þar sem mílusteinarnir eru
kynþroskinn, móðurhlutverkið og tíðahvörfin. Æviskeiðin þrjú eru
táknuð með þrenns konar heitum: ungmey, móðir, amma. Frá sjónar-
hóli samfélagsins virðist hringurinn lokast þegar móðirin verður amma
um leið og dóttirin verður móðir. Þær þrjár eru þátttakendur í sama leik.
Þegar litla stúlkan kemst á kynþroskaskeið byrjar hún strax að ganga inn
í hlutverk móður sinnar, ofurlítið lengra þegar hún kynnist kynlífinu,
m. ö. o. jafnt og þétt eftir því sem fjölgunarhlutverk hennar verður
greinilegra. En við sjáum hana líka í hlutverki blóðsugu: þegar blóð
dótturinnar tekur að streyma — sem er fyrsta skilyrði þess að hún geti
leikið sitt hlutverk sem barnamaskína — hlýtur það um leið að hverfa frá
móðurinni sem missir hæfileikann til að fæða börn, þær eru eins og tvö
samtengd ílát. Um leið segir sagan okkur að stúlkan sæki þennan
hæfileika til móður sinnar, hún tekur hann frá henni, étur hana upp til
agna í bókstaflegri merkingu. Annars blandast aldursskeið móður og
ömmu iðulega saman í sögunum og það kemur oft fyrir að móðirin
leikur hlutverk ömmunnar og er étin. Stundum lendir það á móðursyst-
ur eða jafnvel guðmóður sem er gott dæmi um hina félagslegu vídd
sögunnar því guðmóðirin, sem í bændasamfélaginu er einmitt móður-
systirin eða amman, er sú sem vakir yfir framtíð stúlkunnar, gefur henni
saumatösku þegar hún nær fjórtán ára aldrinum, tekur hana í læri í
saumaskapnum og gefur henni krukkur og kastarholur þegar hún giftir
sig. Hún er hinn félagslegi staðgengill móðurinnar og hlutverk hennar er
að afhenda þær eignir sem tilheyra konunum.
Boðskapur sögunnar er því sá að hinar líkamlegu ummyndanir kon-
unnar leiði óhjákvæmilega til þess að þær gömlu verði að víkja fyrir
hinum ungu. Dæturnar taka við hlutverki mæðranna og þegar barna-
börnin koma er hringrásinni lokið. Ommurnar eru búnar að vera, þær
verða étnar.
295