Tímarit Máls og menningar

Volume

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Page 83

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Page 83
Um þjóðareinkenni í myndlist skólum. Hið misskilda frelsi hefur orðið listunum að fótakefli, og ekki bara þeim heldur menningunni almennt séð. Misskilningurinn hefur þó haft afdrifaríkastar afleiðingar fyrir listirnar, vegna þess að þær eru sprottnar af bælingu, þrýstingi, samþjöppun, fjötrum, en síðan framrás. Ef ekkert af þessu væri fyrir í huga listamannsins væri útkoman eintómt bull, hindrunarlaust og formlaust. Listaverkið er ekki frelsi heldur frelsisþrá hugar sem er þrælbundinn af formhugsun og lista- og menn- ingarhefð. Formin eru af frostheimi. Þá eru skáldin helköldust þegar þau yrkja heitustu ástarljóðin. Aðeins listamaðurinn finnur helkuldann sem er samfara listsköpun. Aftur á móti er hlýleiki í huga handverksmannsins. Æðri list er hlutlaus og köld og hún tignar ekki heldur vekur tignun. Slík list verður sjaldan ástfólgin, hún á ekkert skylt við minningar manna frá góðum stundum, eins og kannski málverk handverksmannsins af fjallinu heima sem minnir aðeins fáa á lautir og dældir og kannski æskuárin. En málverkið af fjallinu heima er ekki listaverk, heldur aðeins hlutur tengdur minningu. Æðri myndlist vekur ekki minningatengsl og margir geta því notið hennar. Myndlist er ekki einvörðungu byggð á litum og formum. Að vísu er myndlistin hún sjálf og eðli hennar eðli efniviðarins sem hún notar, en þroski myndlistar er undir því kominn hvort fyrir eru hjá þjóðinni önnur viðhorf til hins myndræna gildis umhverfisins en þau sem tilfinn- ingarnar vekja hverju sinni. Andlegt líf myndlistarinnar er ekki síst háð því hvort fjallað hefur verið um hana í orðum, hvort ljóðlistin í landinu sé myndræn eða huglæg, hvort bókmenntirnar séu formrænar, en ekki aðeins lýsing á ytri atburðum, eða hafi fengist að einhverju leyti við ekki aðeins frásögnina heldur líka við formvanda eða gerð til að mynda skáldsögunnar. Listformið og jafnvel listin er dregin í efa, talin vera dauð, og þá er leitað að upprisu í nýju formi. En mestu máli skiptir þó myndlistina, og um leið líf þjóða, að hugsuðir hafi leitt hugann að inntaki hennar, tengslum hennar við innri byggingu verundarinnar, sjálfsins, og samband hinnar innri byggingar við hinn ytri heim sem við sjáum og þreifum á. Eða farið er enn lengra og hugsuðurinn kannar þann stað sem er handan við allt, þann stað sem er eyðilegri en tómið og dimman, þar sem andinn svífur yfir vötnunum ef svo mætti segja. En venjulega er slíkt ekki á færi hugsuðarins nema hugsuðurinn sé um leið listamaður og það ekki að smærri endanum, heldur hinum sem óttast ekki að niðurstaðan verði óþægileg. I trúarritum er sköpuninni lýst með svipuðum hætti. Og sérhver 313
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124

x

Tímarit Máls og menningar

Publication Type:
Collection:
Gegnir:
ISSN:
0256-8438
Language:
Volumes:
82
Issues:
313
Registered Articles:
Published:
1938-present
Available till:
2019
Locations:
Editor:
Kristinn E. Andrésson (1940-1970)
Jakob Benediktsson (1947-1975)
Sigfús Daðason (1960-1976)
Silja Aðalsteinsdóttir (1982-1987)
Vésteinn Ólason (1983-1985)
Guðmundur Andri Thorsson (1987-1989)
Árni Sigurjónsson (1990-1993)
Friðrik Rafnsson (1993-2000)
Publisher:
Bókmenntafélagið Mál og menning (1938-present)
Keyword:
Description:
Framhald í: TMM. Tímarit um menningu og mannlíf. Bókmenntir. Bókmenntagreining. Mál og menning.

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue: 3. tölublað (01.06.1983)
https://timarit.is/issue/381024

Link to this page: 313
https://timarit.is/page/6291897

Link to this article: Um þjóðareinkenni í myndlist.
https://timarit.is/gegnir/991004352439706886

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.

3. tölublað (01.06.1983)

Actions: