Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Síða 103

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Síða 103
Tákneðlisfrœði og bókmenntir 1. Hinn 2. gerandi í 1. höfundur 3. ímyndunarafl . { 2. innifalinn lesandi ( 1. sögumaður [ 3. verk * ( 2. lesandi fl. sögupersóna 1 3. frásögn > J 2. söguviðtakandi 13. tilsvar (t. d.) textasamhengi orðræða orðræða tilvitnuð orðræða frásagnar Greining textasamhengis tengist sálgreiningu og einkum kenningum franska sálgreinandans Jacques Lacan.’ Samkvæmt þeim er það lágmarks- skilyrði þess að einhver geti skynjað sig sem samfelldan geranda, að hann hafi aðra gerendur að spegla sig í. Það sýnum við með því að láta þennan mikla Hinn vera þann sem tilnefnir gerandann með því að ávarpa hann, og við skrifum Hinn með stórum staf af því að um alhæfingu er að ræða en ekki ákveðna aðra persónu. Það sem hér er verið að tala um gerist á sviði ímyndunaraflsins10; um er að ræða, að minnsta kosti, geranda haldinn ákveðinni löngun (þú átt að sjá) og viðfangsefni (það sem á að sjást: yrðingin). Greining textasamhengis í Persónum og leikendum mun þannig fjalla um hvaða söguleg og sálfræðileg skilyrði eru fyrir því að löngun Andra beinist að því að verða rithöfundur: hvað er það sem sögulega séð gerir leik hans áhugaverðan fyrir aðra? hvað er það sem sálfræðilega séð gerir leik hans mögulegan? Sögulega: eins og áður er ýjað að verður að sjá dýrkun Andra á ’rithöf- undinum’ og rómantískt viðhorf til hans í ljósi þess að rithöfundurinn er almennt mikils metinn í íslensku samfélagi (Nóbelsverðlaunahafinn Halldór Laxness er ímynd hans). I þeim skilningi er Andri aðeins vel valinn fulltrúi. Þegar höfundurinn sýnir leik Andra að hugmyndinni um að verða rithöf- undur í skoplegu ljósi, grefur hann því undan rómantískri goðsögn í samfélaginu. Sálfræðilega: táknið og gerandinn eiga það sameiginlegt að til þess að öðlast merkingu þurfa þau að vera táknuð. Þau verða að fara á stúfana og fá að láni til þess að komast frá merkingarleysi til merkingar (á frönsku nonsense—»sense). Tvær fyrstu bækurnar um Andra fjalla um þetta ferli: hvernig sjálfsvitund verður til í málinu með notkun tákna: punktur, punkt- ur, komma, strik, og hvernig sjálfið er afmarkað í málinu: ÉG UM MIG FRÁ MÉR TIL MÍN. Það er hinn mikli áhugi Andra á eigin persónu, á gerð sinni sem geranda, 333
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.