Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Page 117

Þessi manneskja er unnusti og skáld, og
þannig kemur fram í ljóðinu trú á ástina
og skáldskapinn sem verndandi og líf-
gefandi afl. Þessa trú á skáldskapinn sem
leið út úr felum og þögn má ef til vill
einnig sjá í ljóðunum um Heiðu sem
skrifar bréf sem jafnframt eru ljóð. Og í
því að þessi yndislega bók er til.
Helga Kress
VEGURINN HEIM
Olga Guðrún segir í Veginum heim
(Mál og menning, 1982) sögu Huldu,
ellefu ára gamallar stúlku sem lendir í
ógöngum vegna þess að foreldrar hennar
skildu og hún fær ekki að ráða lífi sínu
sjálf. Atburðarásin er talsvert spennandi
og dramatísk, en umfram allt eru þó
átök sögunnar á sviði tilfinninganna:
átök foreldranna um barnið endurspegl-
ast í sálarlífi hennar, en mikilvægust eru
átökin milli viðleitninnar til að þróa
sjálfstæðan persónuleika og þeirra ytri,
og innri, afla sem vilja eyða persónu-
leikanum, gera einstaklinginn að viðráð-
anlegum hlut sem þjónar þörfum ann-
arra. Hér er því vissulega ekki um neinn
barnaskap að ræða og bókin á erindi
bæði til barna og fullorðinna.
Enginn lesandi hygg ég að komist hjá
því að finna til þeirrar djúpu alvöru, sem
Vegurinn heim býr yfir, eða hrífast með
af tilfinningalegri spennu bókarinnar.
En ýmislegt má finna að ytri umgerð
hinnar eiginlegu sögu sem hætt er við að
fari í taugarnar á lesanda og geti jafnvel
varnað því að hann leyfi kostum hennar
að njóta sín.
Anna Lilja Jónsdóttir, móðir Huldu,
leikur að mörgu leyti óskemmtilegt hlut-
verk í þessu drama. Afstaða hennar til
Umsagnir um bœkur
dótturinnar mótast umfram allt af
sjálfselsku jafnframt lítilsvirðingu á ósk-
um dótturinnar, og hún skirrist ekki við
að beita lúalegum brögðum, bæði þegar
hún reynir að halda í dótturina með því
að láta hana vorkenna sér og þegar hún
tekur hana nauðuga frá föðurnum. Hún
hefur alist upp við erfið kjör. Fullvaxin
hefur hún hagnýtt sér fegurð sína til að
losna undan þeim áhyggjum sem fylgja
öflun lífsviðurværis, en til þess hefur
hún orðið að fórna eigin persónuleika
og gera sig að hlut sem notaður er af
öðrum. Hún skilur feril sinn, amk. að
vissu marki, og fyrirlítur sjálfa sig; gerir
vanmáttugar tilraunir til að verða eitt-
hvað af sjálfri sér, en vantar bæði
staðfestu og trú á sjálfa sig til að þetta
megi takast. Sjálfsfyrirlitningin veldur
tilfinningadoða, sem skýrast birtist í því
að hún misnotar annað barn sitt úr fyrra
hjónabandi í eigin þágu, reynir, etv. bara
hálfmeðvitað, að gera Huldu að sömu
fótaþurrkunni og hún er sjálf. Gagnvart
hinu barninu er hún afskiptalítil. Þetta
er dökk mynd, en engan veginn ósann-
færandi. Sama má raunar segja um annað
sem segir af fólki hennar, bræðrum og
mágkonu, nema hvað þær myndir verða
að sama skapi einfaldari sem minna er
hægt að leggja til þeirra, svo að úr verða
nánast skrípamyndir.
A hina hliðina er svo faðirinn, Þor-
steinn Helgason barnalæknir. Braut
hans til góðrar stöðu í þjóðfélaginu hef-
ur verið greið og bein. Hann hefur feng-
ið tækifæri til að gera úr sjálfum sér það
sem hann óskaði, og með seinni kon-
unni, Maríu rithöfundi, hefur hann
eignast félaga sem hreinsar af honum þá
smáborgaralegu hnökra sem hann hefur
ekki haft tíma til að taka eftir á mennta-
og framabrautinni, svo að hann er farinn
að skúra gólfin heima hjá sér og líkur til
347