Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Page 85

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Page 85
Hrafns á menntaskólaárum, en í þeim köfl- um sem tengjast Sigurði, föður Kjartans, og Hrafni á fullorðinsárum ríkir víða kyrrlát, angurvær stemmning sem er sköpuð með taktföstum endurtekningum: Þegar hann var kominn heim sagði eng- inn neitt. Þegar hann kvaddi sagði eng- inn neitt — Þau sögðu vertu sæll og guð blessi þig en þau sögðu ekki neitt. (43) Hann gekk marga götu margt kvöld og í margs konar veðri. (61) (...) ekkert er öðrum að kenna, ekkert er öðrum að þakka, ekkert kemur öðrum við. (77) Hvort sem stíllinn er hraður og djassaður eða myndar tregafulla ljóðrænu er hann ætíð fylltur af taktföstum hljómi sem gæðir textann ákveðinni einlægni og mýkt um leið og hvarflað er í átt að tilfinningasemi. En öðru hvoru er líkt og Guðmundur Andri hætti að treysta þessari gáfu sinni, þessum styrk sínum til að halda trúnaðar- sambandi við lesandann og hann vrkur frá hinni lýrísku frásagnaraðferð, velur sam- talsleiðina. En einmitt þar býr veikleiki hans sem skáldsagnahöfundar. íslensk samtalshefð á upphaf sitt í fom- sögum þar sem menn leitast sífellt við að hafa betur en viðmælandinn og sanna and- lega yfirburði sína með því að tala í spak- mælastíl. Laxness sótti óhikað fyrirmynd í þessa hefð en yngri höfundar hafa kosið að víkja frá þessari dramatísku og nokkuð yf- irspenntu aðferð og leitast við að gæða sam- töl hversdagslegum trúverðugleika. í þau fáu skipti sem íslenskir rithöfundar af yngri kynslóð kjósa að leiða persónur fram á svið og leyfa þeim að tjá sig í orðum verður yfirleitt trúnaðarbrestur milli les- anda og persóna. Þessum höfundum hentar ekki að byggja á sviðsetningum eða beinum samtölum. Hæfni þeirra sem rithöfunda byggir í ríkum mæli á því að láta sögur sínar gerast í stílnum að hætti Péturs Gunnars- sonar. — Jú jú. Þú hefur alveg rödd. En þú hefur aldrei getað sungiðl — Nei. — Af hverju ekki? — Ég veit það ekki. — Skrýtið, sagði ég. — Já skrýtið, sagði hann. (Islenski draumurínn, bls. 123) Þetta er hið dæmigerða íslenska samtal í nútíma bókmenntaverki, hvorki verra né betra. Það er í hinum tíðindalitla „jamm og jæja, það er nú svo“-stíl og varpar engu ljósi á persónur eða atburði. Það kann að vera að einmitt þessi veik- leiki ungu rithöfundakynslóðarinnar sé það sem helst kemur í veg fyrir að persónusköp- un verka þeirra verði svo kraftmikil að per- sónur verði eins og kunningjar lesenda. Þó má segja að Einar Kárason hafi tekið að sér að bæta fyrir brot kollega sinna. Einar kann þá list að láta persónur lýsa sér í orðum sínum og persónugallerí hans í Eyjabálkn- um er vísast það fjölskrúðugasta sem við eigum í einu bókmenntaverki síðan Lax- ness lagði frá sér pennann. Persónusköpun í verkum flestra annarra yngri rithöfunda hefur í miklum mæli verið unnin í gegnum stílinn. Það er hann sem myndar tengsl milli persóna og lesenda, fremur en orð persóna og athafnir. Og þó volduga persónusköpun kunni að skorta er þessi aðferð ágætlega til þess fallin að vekja samúð lesanda með persónum. Lesandinn TMM 1992:2 83
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.