Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Qupperneq 85

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Qupperneq 85
Hrafns á menntaskólaárum, en í þeim köfl- um sem tengjast Sigurði, föður Kjartans, og Hrafni á fullorðinsárum ríkir víða kyrrlát, angurvær stemmning sem er sköpuð með taktföstum endurtekningum: Þegar hann var kominn heim sagði eng- inn neitt. Þegar hann kvaddi sagði eng- inn neitt — Þau sögðu vertu sæll og guð blessi þig en þau sögðu ekki neitt. (43) Hann gekk marga götu margt kvöld og í margs konar veðri. (61) (...) ekkert er öðrum að kenna, ekkert er öðrum að þakka, ekkert kemur öðrum við. (77) Hvort sem stíllinn er hraður og djassaður eða myndar tregafulla ljóðrænu er hann ætíð fylltur af taktföstum hljómi sem gæðir textann ákveðinni einlægni og mýkt um leið og hvarflað er í átt að tilfinningasemi. En öðru hvoru er líkt og Guðmundur Andri hætti að treysta þessari gáfu sinni, þessum styrk sínum til að halda trúnaðar- sambandi við lesandann og hann vrkur frá hinni lýrísku frásagnaraðferð, velur sam- talsleiðina. En einmitt þar býr veikleiki hans sem skáldsagnahöfundar. íslensk samtalshefð á upphaf sitt í fom- sögum þar sem menn leitast sífellt við að hafa betur en viðmælandinn og sanna and- lega yfirburði sína með því að tala í spak- mælastíl. Laxness sótti óhikað fyrirmynd í þessa hefð en yngri höfundar hafa kosið að víkja frá þessari dramatísku og nokkuð yf- irspenntu aðferð og leitast við að gæða sam- töl hversdagslegum trúverðugleika. í þau fáu skipti sem íslenskir rithöfundar af yngri kynslóð kjósa að leiða persónur fram á svið og leyfa þeim að tjá sig í orðum verður yfirleitt trúnaðarbrestur milli les- anda og persóna. Þessum höfundum hentar ekki að byggja á sviðsetningum eða beinum samtölum. Hæfni þeirra sem rithöfunda byggir í ríkum mæli á því að láta sögur sínar gerast í stílnum að hætti Péturs Gunnars- sonar. — Jú jú. Þú hefur alveg rödd. En þú hefur aldrei getað sungiðl — Nei. — Af hverju ekki? — Ég veit það ekki. — Skrýtið, sagði ég. — Já skrýtið, sagði hann. (Islenski draumurínn, bls. 123) Þetta er hið dæmigerða íslenska samtal í nútíma bókmenntaverki, hvorki verra né betra. Það er í hinum tíðindalitla „jamm og jæja, það er nú svo“-stíl og varpar engu ljósi á persónur eða atburði. Það kann að vera að einmitt þessi veik- leiki ungu rithöfundakynslóðarinnar sé það sem helst kemur í veg fyrir að persónusköp- un verka þeirra verði svo kraftmikil að per- sónur verði eins og kunningjar lesenda. Þó má segja að Einar Kárason hafi tekið að sér að bæta fyrir brot kollega sinna. Einar kann þá list að láta persónur lýsa sér í orðum sínum og persónugallerí hans í Eyjabálkn- um er vísast það fjölskrúðugasta sem við eigum í einu bókmenntaverki síðan Lax- ness lagði frá sér pennann. Persónusköpun í verkum flestra annarra yngri rithöfunda hefur í miklum mæli verið unnin í gegnum stílinn. Það er hann sem myndar tengsl milli persóna og lesenda, fremur en orð persóna og athafnir. Og þó volduga persónusköpun kunni að skorta er þessi aðferð ágætlega til þess fallin að vekja samúð lesanda með persónum. Lesandinn TMM 1992:2 83
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.