Són - 01.01.2005, Side 94

Són - 01.01.2005, Side 94
94 ÞORSTEINN ÞORSTEINSSON hringnum. Brecht var sannfærður um að ný form þyrfti til að fjalla um nýja hluti: „Aðeins nýtt inntak þolir ný form. Það krefst þeirra meira að segja.“12 En það voru ekki bara marxistar sem röktu breyt- ingar til félagslegra afla. Þeirrar skoðunar var til að mynda einnig T.S. Eliot sem skrifaði: „Þróun ljóðlistarinnar er í sjálfu sér merki um þjóðfélagsbreytingar.“13 Hér að framan ræddi ég um greiningu Jakobsons á bundnum ljóðum. Má draga af henni ályktanir um ljóðbyltinguna frönsku og orsakir hennar? Sjálfur spurði Jakobson ekki slíkra spurninga mér vitanlega enda var það ekki háttur strúktúralista að hugsa þannig, þeir lögðu allt upp úr samtímalegri lýsingu á tungumálinu og fyrir- bærum þess. En ég hygg að ýmislegt megi af greiningu hans ráða. Franski bókmenntafræðingurinn Yves Vadé ræðir til að mynda kenn- ingar Jakobsons og kemst svo að orði: Skáldskapur í bundnu máli hefur verið til frá ómunatíð og bragkerfi hafa haldist stöðug öldum saman. Sennilega er það órjúfanlega tengt eldfornum hugmyndum um að veröldin sé byggð á samsvörunum, sé samræmisfull heild.14 Gæti hér verið komin ein helsta ástæðan fyrir upplausn bundins máls í ljóðlist? Að forsenda þess hafi verið brostin, sú forna trú að í sköp- unarverkinu ríki samræmi hið innra sem ytra, veröldin sé byggð á speglunum og samsvörunum, hún sé eining þar sem míkrókosmos svari til makrókosmoss. Vadé bendir á að misræmi í tóni (írónía, mein- hæðni) hafi farið vaxandi á 19. öld í franskri ljóðlist, fyrst hjá sumum rómantísku skáldanna en síðan skáldum eins og Rimbaud, Tristan Corbière og Laforgue. Þetta viljandi ósamræmi innan ramma versgerð- arinnar á sér stað alveg á sama tíma og prósaljóð eru að verða til. Og skömmu síðar birtast fyrstu tilraunir með fríljóð. Eftir árþúsunda stöðugleika fer nú að hrikta í byggingu skáldskaparins. Og árið 1894 flytur Mallarmé fyrirlestur í Oxford og Cambridge og kynnir nýjung- arnar: 12 „Nur die neuen Inhalte vertragen neue Formen. Sie fordern sie sogar.“ Bertolt Brecht (1966:333). 13 „… the development of poetry is itself a symptom of social changes“. T.S. Eliot (1933:22). 14 Yves Vadé (1996:205–206).
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168

x

Són

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Són
https://timarit.is/publication/1139

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.