Skírnir - 01.04.1999, Blaðsíða 137
SKÍRNIR
HVERS KONAR ÞJÓÐ VORU ÍSLENDINGAR?
131
staðar í Evrópu á miðöldum.108 Hann telur konungasögur endur-
spegla almenn viðhorf, líkt og norsk rit frá lokum 18. aldar. Ekki
er þó víst að sú skoðun standist. I Noregi hefur konungleg sagna-
ritun þá sérstöðu að höfundarnir voru flestir Islendingar. Af tólf
þekktum konungasagnariturum eru ellefu Islendingar. Tengsl
þeirra við landið og þjóðina voru að mestu leyti í gegnum kon-
ung og hirð hans. Rit þeirra eru því slakur vitnisburður um al-
menn viðhorf í Noregi á þessum tíma. Sverre Bagge er raunar á
annarri skoðun, enda bendi náin samskipti milli landanna og
staðsetning flestra atburða í Noregi til þess að sögurnar byggi á
norskum munnmælum.109 Hér má þó ekki blanda saman ólíkum
hlutum, annars vegar því að sagnaritarar hafi nýtt sér norskar
sagnir sem heimildir, en hins vegar hneigð (tendenz) ritanna sem
endurspeglar viðhorf sagnaritarans, í þessu tilviki viðhorf kon-
unga og hirðmanna þeirra.
Á grafskrift Valdemars Danakonungs er orðið patria notað
yfir ríki og Andreas Suneson notar orðið sem þýðingu fyrir
„konungs ríki“ í Skánsku lögum.110 Sú notkun er óhefðbundin og
gildishlaðin. Konungssinnar vilja að ríki og land séu eitt, einnig
ríki og þjóð. I sagnariti Saxa kemur fram að Danir standa saman
þegar Svíar ganga á rétt þeirra eða þegar Saxlendingar eru annars
vegar. Sveinn Eiríksson á að hafa tekið upp þýska hætti og þykir
það augljóslega ekki til fyrirmyndar.111 Um leið hlaða konunga-
sögur undir togstreitu milli ríkisþjóðanna. I Ágripi af Noregs
konunga sögum segir að á dögum Sveins og Álfífu í Noregi hafi
verið „í fyrstu svo mikið danskra manna metorð að eins þeirra
vitni skyldi hrinda tíu Norðmanna".112 I Heimskringlu segir frá
108 Káre Lunden, „Was there a Norwegian National Identity in the Middle
Ages?“, Scandinavian Journal of History, 20 (1995), 19-33 (bls. 32).
109 Sverre Bagge, „Nationalism in Norway in the Middle Ages“, Scandinavian
Journal of History, 20 (1995), 1-18 (bls. 6).
110 Scriptores minores historiae Daniae, II, bls. 87, 88. Danmarks gamle Land-
skabslove med kirkelovene, útg. Johs. Brondum-Nielsen og Poul Johs. Jorg-
ensen, 8 bindi, Kaupmannahöfn, 1933-1961,1, bls. 526, 733.
111 Saxonis Gesta Danorum, bls. 387-89.
112 Agrip af Nóregskonunga sögum. Fagrskinna, bls. 28.