Jón á Bægisá - 01.04.1997, Side 16

Guðrún Björk Guðsteinsdóttir
smákóngs, fremur en t.d. norsks sem traustari heimildir gætu hafa
verið fyrir, ræðst af því að kærastinn sem hryggbraut hana - einn af-
komenda írakóngs - eftirminnilega var einmitt írskur „prestssonur
og í hjarta sínu var hann stoltur af því...“ (Játningar, 408).
Góðir þýðendur eiga ekki að þurfa að sjá sig knúna til að rétta svo
úr „skekkjum“ í menningarlegri túlkun að bygging skáldverksins
skekkist. Ekki virðast landsmenn hafa kippt sér upp við kvikmyndir,
sjónvarpsþætti og skáldsögur hérlendra og erlendra höfunda sem
fara frjálslega með íslenska landshætti og mörkin milli skáldskapar
og staðreynda. Er þá nokkur ástæða til setja slíkt fyrir sig í verkum
höfunda af íslenskum ættum sem feta sömu stigu?
Ljóst er af Játningum landnemadóttur að frásagnir af íslandi voru
veigamikill þáttur í uppvexti höfundar. Óvíst er að hún hafi sjálf gert
sér fulla grein fyrir áhrifum þess á Islandsmynd sína að hún var sam-
sett af minningabrotum hennar sjálfrar af minningabrotum annarra
Vestur-íslendinga. Allt öðru máli gegnir um seinni kynslóðir sem eru
mjög meðvitaðar um fjarlægð sína frá Islandi og mismun á vestur-
íslenskum og íslenskum hefðurn.
En úlfúðin vegna frávika Lauru frá íslenskum staðháttum hefur
líklega reynst öðrum höfundum ýmist víti til varnaðar eða ögrun. í
„The Man from Snaefellsness" leggur W. D. Valgardson t.d. ríka
áherslu á að staðhættir og leiðarlýsingar séu réttar. David Arnason
víkur aftur á móti verulega frá íslenskum staðháttum og sögutúlkun
í skáldsögunni The Pagan Wall í örstuttum millikafla Jiar sem aðal-
sögupersónan, Richard Angantyr, fer í laxveiðiferð til íslands. Sögu-
korn eftir Kristjönu Gunnars, „The Song of the Reindeer" (Óður
hreindýrsins), sem birtist fyrst árið 1982 í kynningarriti sem Sigurð-
ur A. Magnússon ritstýrði, Icelandic Wríting Today, brýtur sömu lög-
mál og fékk harða mótspyrnu af þeim sökum.18 David og Kristjana
hafa rutt sína slóðina hvort eftir póstmódernisma og eftirlendu-
fræðum (post-colonialism), með táknfræðilegri íhugun og frásagnar-
legri endursköpun, þar sem þau taka m.a. til athugunar mótunaráhrif
tungumáls, sögu og hefða á veruleikasýn einstaklingsins.19
Aðalsögusvið The Pagan Wall er meginland Evrópu. Richard
Angantyr er háskólaprófessor frá Winnipeg sem er í leyfi frá kennslu
18 Sagan var gefin út aftur örlítið endurbætt í smásagnasafninu The Guest House
and Other Stories árið 1992, en umfjöllun mín styðst við Icelandic Writing
Today, 34-36.
19 í eftirlendufræðum hefur þessi þematíska athugun iðulega tekið til endur-
skoðunar og endurtúlkunar tengslin á milli staðar (place, topos), sögu og
tungu í leit að upprunalegri sögusýn sem ekki stýrist af gamla herraveldinu.
í Kanada, eins og öðrum ríkjum í breska samveldinu, hefur þessi leit þótt
strembnari sökum þess að upprunaleg tunga og saga landanna tilheyra frum-
byggjunum, en ekki þeim innflytjendum sem komu víða að, mest frá Evrópu.
Ríkjandi þjóðtunga þessara landa er enska, mál herraveldisins, en hjá Kanada-
mönnum er vandinn meiri vegna nálægðar Bandaríkjanna sem hafa að vissu
leyti orðið nýtt herraveldi með því að sameiginlegt tungumál og umsvif
d .Jfiœyríá - TÍMARIT ÞÝÐENDA 1*1997
14