Jón á Bægisá - 01.04.1997, Page 17

„Kalda stríðið
til að skrifa bók um Heidegger, en endar með að skrifa skáldsögu í
staðinn. Samkvæmt The Pagan Wall er um tveggja klukkustunda
ökuferð frá Reykjavík í uppáhalds laxveiðiá Karls Bretaprins, sem
mun vera Hofsá og rennur í Vopnafjörð, en handan við hana er áin
sem er áfangastaður ferðarinnar. Frá þessari laxá á Austurlandi má
svo rölta sér til gamans að hver — eða að gjá sem samsvarar lýsing-
unni á Peningagjá — eða að fossi sem má ganga á bak við eins og t.d.
Seljalandsfoss. David hefur komið til Islands og veit betur, en helst
eru líkur á að íslenskir lesendur geri sér ljóst að hann víkur vísvit-
andi á öllu stórtækari hátt en Laura í The Viking Heart frá staðhátt-
um.
Þessi þáttur í íslandsmynd Davids gegnir markvissu táknrænu
hlutverki. Með endurröðun á íslensku landslagi gefur David mynd af
íslandi í hnotskurn sem litlu landi þar sem andstæður mætast. Gráir
steinveggir húsanna virka kuldalegir, en innan dyra eru þau glæsileg
og aðlaðandi. I Reykjavík má finna byggingar sem virðast hugarfóstur
úr vísindaskáldsögu, en spölkorn þar frá er óspillt náttúra í frumöfl-
um sínum. Leiðsögumaðurinn Helgi er nútímamaður og talar níu
tungumál, en þegar hann er spurður hvert þeirra hann veldi ef hann
mætti einungis tala eitt, þá svarar hann íslensku og skýrir að það sé
sökum þess að fornsögurnar séu á íslensku. Helgi ekur um á tækni-
væddum fjallajeppa, en tekur þó hátíðlega forna þjóðtrú eins og þá
að álög hvíli á peningum sem kastað er í gjána - þeim hefnist fyrir
sem reyni að ræna þeim. Til frekari undirstrikunar á táknmerkingu
íslands sem vegamóta andstæðna segir David landið hvorki bera
keim af Evrópu né Norður-Ameríku, heldur sé það einhversstaðar
mitt á milli.20 ísland Davids er því fremur táknræn hugmynd hans
um frumþætti íslands en staðfræðilega „rétt“ mynd.
Kristjana bregður á svipaðan leik í „The Song of the Reindeer",
samtímasögu um Eddu og Boggu sem sitja inni í kvennafangelsi á
Akureyri ásamt ýmsum drykkju- og ólátadólgum af karlkyni sem
þarf að hemja um stundarsakir. Sök Boggu er ekki látin uppi í sög-
unni en Edda er í fangavist fyrir að hafa banað manni á hrein-
bandarískra fjölmiðla vinna gegn staðfræðilegum mismun og hafa tilhneig-
ingu til að stýra menningar- og sögutúlkun. Kristjana tekur á þessum
kanadíska vanda frá kvennafræðilegu sjónarmiði og fellir hann í íslenskan
ramma í skáldsögunni The Prowler. í The Pagan Wall bendir David á að sér-
hver kynslóð endurtúlki stað, sögu og tungu. Glögg merki reglubundinnar
endurtúlkunar má reyndar sjá ef grannt er gáð í íslensku samhengi, t.d. á tákn-
gildi íslenskrar bændamenningar, borgarmenningar og útvegsbæjamenningar.
20 The Pagan Wall, (Vancouver, Kanada: Talonbooks, 1992) 175. Vel má geta sér
til að val Davids á nafni íslenska leiðsögumannsins, Helga, sé ekki af handa-
hófi heldur sé hann vísvitandi að rjúfa þá „helgi“ sem íslenska „herraþjóðin"
hefur sett á íslenska staðfræði og sagnaarf, m.a. gagnvart Vestur-íslendingum.
Viðvörun Helga um þau álög sem hvíla á fjársjóðnum í botni gjárinnar er tákn-
ræn hliðstæða við þessi helgispjöll, en Richard bætir sinni kanadísku mynt í
sjóðinn.
d - HVAT? TALA THU ISLENZKU?
15