Jón á Bægisá - 01.10.2009, Page 35

Um Helga Hálfdanarson og leikritaþýðingar hans
IV. Grikkirnir
En nú kemur að nýjum þætti á ferli Helga. Nú langar mig nefnilega að
íjalla um Grikkina. Það mun hafa verið 1967 eða ’68 að við hjá Leikfélagi
Reykjavíkur snerum okkur til Hannesar skálds Sigfússonar með fyrirspurn
um, hvort hann treysti sér til að þýða fyrir okkur grískan harmleik. Hannes
hafði þá nokkrum árum áður skilað ágætri þýðingu á Blóðbrullaupi Garcia
Lorca. Svör Hannesar voru þau, að til þess treysti hann sér ekki. Þá voru
góð ráð dýr og væntanlega ekki nema einn maður á Islandi sem hefði burði
til þess arna. Við höfðum kynnst Helga lítillega í sambandi við sýninguna
á Rómeó og Júlíu, og satt að segja hefðum við leitað til hans fyrst, ef við
hefðum talið nokkra von til þess að hann mundi taka slíkt erindi í mál.
Enda, þegar ég hafði stunið upp að okkur langaði til að sýna Antígónu
eftir Sófókles, sagði hann af og frá og lét okkur kurteislega finna, hvílíkir
afglapar við værum. Sjálfur kynni hann litla latínu og enn minni grísku.
Eitthvað hélt ég þó áfram að suða og tala um menningarskyldu. Helgi benti
þá á vandaðar þýðingar dr. Jóns Gíslasonar. Ég sagði sem var að okkur þætti
sem þær væru á dálítið hátíðlegu máli — og í prósa — en verkið hefði nú einu
sinni verið samið á bundnu máli og þannig langaði okkur að flytja það.
Grískur harmleikur hefði aldrei verið fluttur á Islandi, og nú væri tími til
kominn. Af og frá, sagði Helgi, ég kann ekki nokkurt erlent tungumál.
En einhvern veginn atvikaðist það þó svo, að mörgum mánuðum síð-
ar hringdi Helgi í mig og sagði eitthvað undarlegt hafa gerst, hann væri
með einhverjar þýðingartætlur. Og daginn eftir snaraðist hann til mín í
úlpunni sinni, frár á fæti eins og lamb á vori og með skjalatöskuna undir
hendinni. Hann skildi eftir frumuppkast að þýðingu á Antígónu. Við sáum
strax að hún var hið mesta þing - en það var hængur á. Hún var gerð á
blank verse, stakhendu — það bragarform leiksviðsins sem auðvitað er al-
gengast og sem, þegar hér var komið sögu, Helgi var orðinn meistari í. Atti
ég að stynja því upp, að okkur hefði dreymt um hina upprunalegu grísku
bragarhætti? Einhvern veginn tókst mér að stama þessu fram og bjóst við
að nú mundi Helga sárna og fyrtast, og búið væri með alla samvinnu.
Helgi sagði: Auðvitað ég sé það strax, þetta er tóm vitleysa, fullkomlega
gagnslaust og ónothæft; tók aftur þýðinguna og kvaddi kurteislega og þó
ekki óvinsamlega.
Nú leið og beið. Ekki höfðum við okkur í frammi. Eg man að við
áttum eitt samtal eða svo út af öðrum hlutum, og mér fannst eins og Helgi
ætlaði ekki að erfa við mig framhleypnina. En svo gerðist undrið - því
margt er undrið og mun þó stærst maðurinn sjálfur — eins og segir í Antí-
gónu. Helgi birtist og var búinn að þýða verkið upp á nýtt og hafði nýtt sér
hina upprunalegu bragarhætti. Það var þó stórum þyngri þraut, því að sú
■ & — AF OG FRA, EG KANN EKKI NOKKUR.T ERLENT TUNGUMAL 33