Jón á Bægisá - 01.10.2009, Qupperneq 64

Hlín Agnarsdóttir
kylfan á sem sagt að „vofa eins og vígahnöttur yfir hornum koldtálsins“ eins
og Helgi þýðir það. Það sem Ford sárnar mest er að Falstaíf skuli kalla
hann kokkál, það er verra en að vera uppnefndur eftir djöflinum.
Fyrsta setning Fords í kokkálsræðunni er: „What a damned Epic-
urean rascal is this!“ (þ.e. FalstafF) sem Helgi þýðir: „Hvaða bölvaður
girnda-nagli er þetta?" Girnda-nagli er líklega orð sem Helgi býr til hér
yfir Epicurean rascal, sem þýðir eiginlega nautnaseggur. Graðnagli væri
kannski meira viðeigandi í dag en girnda-nagli og það tengist líka betur
öllu kokkáls- og hornatalinu, en enska orðið „horny“ (graður, lostafullur,
kvensamur) er auðvitað dregið af orðinu „horn.“ Ekki að undra að áhorf-
endur hafi sprungið úr hlátri í hvert sinn sem þessi orð bar á góma. Það
þykir alltaf gott að gera út á líkamlegar kenndir og hvatir.
Það fer ekki milli mála að Helgi er afar vandaður þýðandi, jafnvel þeg-
ar hann þýðir dónalegt og klámfengið málfar eins og hér er á ferð. Hann
notar mikið af gömlum íslenskum orðum og orðasamböndum í þýðingum
sínum og að því leyti reynir hann að koma til móts við málfar þess tíma
sem leikritið er skrifað á. Þegar frú Pák fær smjaðursfullt ástarbréfið frá
Falstaíf í II.i. verður hún yfir sig hneyksluð á manninum og segir: „What
a Herod of Jewry is this! O wicked, wicked world! One that is well-nigh
worn to pieces with age to show himself a young gallant" sem Helgi þýðir:
„Hvílíkur Heródes af Júðalandi! Ó, Vonda, Vonda veröld! Að vera svotil
kominn úr reipunum af elli, og viðra sig upp einsog ungur spjátrungur"
(undirstr. mín). „Að fara úr reipunum“ er kunnuglegra en „kominn úr
reipunum“ en samt sem áður nær þetta ekki nógu vel myndinni sem felst
í enskunni að vera „worn to pieces with age“ sem er meira eins og að vera
uppurinn af elli, en þetta er gott og gilt mál hjá Helga.
Ég leyfi mér að fullyrða að þýðingar Helga Hálfdanarsonar á Shake-
speare hafa á vissan hátt verið ósnertanlegar og heilagar. Það hefur ekki
þótt viðeigandi að gera athugasemdir við þær. Þar hafa bókmenntamenn-
irnir ráðið för. I bókinni Stages of Translation talar Laurence Boswell1 um
ákveðna gjá sem hann finnur fyrir milli bókmenntamanna og leikhús-
manna þegar kemur að þýðingum sígildra leikverka. Sú gjá er einnig til
staðar hér á landi, jafnvel þótt til sé fólk í báðum hópum fólk, sem hefur
einlægan áhuga og skilning á sérsviði hvers annars.
i Sjá Laurence Boswell: „The Director as Translator. In conversation with David Johnston"
í Stages ofTranslation. Ritstj. David Johnston. Bath: Absolute Classics-Absolute Press. 1996.
S. 145-151-
62
á jSaytíd — Tímarit um rýðingar nr. 13 / 2009