Jón á Bægisá - 01.10.2009, Síða 70

Asdís Sigmundsdóttir
snýr að biðlum Bíönku í Skegla tamin er fenginn úr því. Hins vegar hefur
elcki varðveist (mörgum Shakespeare fræðingnum til mikillar skapraunar)
frumgerð leikritsins um Hamlet þó margar og óvenju ítarlegar heimildir
séu til um það. Flestir gagnrýnendur telja að það verk hafi verið byggt á
franskri útgáfu af frásögn Saxos Grammaticus í safni Belleforest Histories
Tragiques.1
I öðrum tilfellum vann Shakespeare með þýðingarnar sjálfar en ekki
í gegnum verk annarra enskra höfunda og er þá annars vegar um að ræða
þýðingar á klassískum höfundum og hins vegar þýðingar á verkum sem
eru töluvert yngri.
Rómversku leikritin, Júlíus Sesar, Anton og Kleópatra, Kóríólanus og
Tímon Aþeningur eru líklega skýrustu dæmin um það hvernig Shakespeare
nýtti sér snjalla og dramatíska þýðingu. Við samningu þeirra studdist
hann fyrst og fremst við þýðingu Thomas Norths á Plútark. The Lives of
the Noble Greeks and Romans kom út 1579 og var gríðarlega vinsælt.2 En
litrík og dramatísk þýðing Norths leiddi til þess að Shakespeare notfærði
sér verk hans í meira mæli en aðrar fyrirmyndir sínar. Notkun Shakespea-
res á öðrum þýðingum á klassískum höfundum er t.d. Draumur á Jóns-
messunótt og söguljóðið Venus ogAdónis sem byggja að hluta til á þýðingu
Arthurs Goldings á Ummyndunum Óvíðs frá 1567 og Tróílus og Kressíta
sem byggir að hluta á þýðingu Georges Chapmans á Hómer frá 1598.
Því hefur stundum verið haldið fram að bókmenntahefð Englend-
inga um miðja 16. öld, þegar leikhúshefðin er að mótast, hafi ekki haft
nægan sjóð af innlendum sögum til að sækja í og því hefðu leikskáldin
sótt í brunn klassískra frásagna, s.s. Livius, Óvíð og Hómer, enda virðast
mörg leikrit sem heimildir eru um frá 1560-1590 vera byggð á klassískum
sögum.3 Þetta viðhorf felur þó í sér mikla einföldun á drifkrafti og þróun
leikritunar og annarra bókmennta á Englandi í endurreisninni. Það lítur
m.a. fram hjá upphafningu hinnar klassísku fornaldar í endurreisninni og
þeirri afstöðu til þýðinga sem lýst var hér að ofan. En samhliða aukningu
í útgáfu innlendra og þýddra frásagna og rómansa, fjölgun leikhúsa og
1 Arthur Brooke, sem fjallað verður frekar um hér á eftir, segir í formála sínum að hann
hafi séð söguna um Rómeó og Júlíu flutta á sviði. Ekkert er vitað um hvaða verk er að ræða
en það er klárlega ekki verk Shakespeares þar sem það er mun yngra.
2 Jacques Amyot, The Lives ofthe noble Grecians andRomanes, compared together by Plutarke
ofCharonea: translated out of Greeke into French by J. Amyot, Bishop ofAuxerre, and out of
French into Englishe by T. North. (T. Vautroullier and J. Wight: London, 1579).
3 Sbr. leikrit eftir John Lyly, George Peele og George Gascoigne auk fjölda verka sem
ekki hafa varðveist nema í nafninu. Dæmi um þetta viðhorf er inngangur Joseph Jacobs í
William Painter, ThePalaceofPleasure, ritstj. Joseph Jacobs, 3 bindi (1; London: David Nutt
in the Strand, [1566], 1890).
68
á .ÁJ/'/yójá — Tímarit um þýðingar nr. 13 / 2009