Jón á Bægisá - 01.10.2009, Qupperneq 91

Draumur á Jónsmessunótt
Draumur á íslensku
Að þýða texta er í raun að flytja hann úr einum málheimi yfir í annan.
Við venjulegan texta í óbundnu máli getur þetta verið tiltölulega einfalt.
Oðru máli gegnir þegar textinn er allt í senn óbundið mál, í hálfgildings
ljóðformi og í bundnu máli með ákveðnu regluverki sem gjörbreytir fram-
setningu og blæ málsins. Þá nægir ekki að vera góður þýðandi, heldur þarf
þýðandinn að hafa ljóðformið á valdi sínu, eigi hann að skila efni og formi
til lesendahóps síns málsvæðis þannig að það geti talist jafngilt frumtexta.
Leikrit Shakespeares eru ljóðræn og sá bragarháttur sem einkennir þau er
stakhenda (e. iambic verse eða blank verse). Hann er óháður erindaskipt-
ingu og rími, braglínan er oftast io-ii atkvæði og skiptist í 5 öfuga (stíg-
andi) tvíliði með áherslulausri endingu á eftir síðasta risi.1 2 Stalthendan hæfir
ekki sérlega vel íslensku máli, einkum vegna þess einkennis íslenskunar að
áhersla fellur yfirleitt á fyrsta atkvæði orðs. Hún er því óalgeng í íslenskum
kveðskap, en þýðingar verka Shakespeares hafa opnað henni leið inn í okkar
tungu. Hér á eftir verður reynt að greina hvernig Helgi Hálfdanarson tekst
á við þýðingu leikritsins Draumur á Jónsmessunótt eins og þýðingin birtist
í bókinni Leikrit I sem kom út 1956.’ Skoðuð verður þýðingaraðferð hans,
s.s. tryggð við frumtexta, beitingu formlegs jafngildis eða áhrifajafngildis (e.
formal or dynamic equivalence), hvort þýðingin færir lesanda til höfundar
eða höfund til lesanda.3 Sérstaklega verða skoðaðar ljóðaþýðingar úr verk-
inu. Skoðunin felst í að stilla saman frumtexta og þýðingu og gera á þeim
samanburð.
I. þáttur
Leikritið hefst á samræðum Hippólítu og Þeseifs sem eru að undirbúa brúð-
kaup sitt. Hippólíta mælir þá eftirfarandi orð:
Four nights will quickly steep themselves in night;
Four nights will quickly dream away the time;
And then the moon, like to a silver bow
New-bent in heaven, shall behold the night;
Of our solemnities.
Brátt drekkja fjórir dagar sér í nóttum;
og fjórar nætur farga tíma í draumi;
þá mun nýr máni benda silfur-bogann
á bláum stjörnuhimni og glaður líta
brúðkaupsnótt okkar.
1 Óskar Halldórsson, Bragur og Ijóðstíll, bls. 74
2 Nöfnum hefiir þó verið breytt í samræmi við endurskoðaðar útgáfur frá 1981 og 1987.
3 Sjá Munday bls. 27-28 (Schleiermacher)
á JðayeBá — af og frá, ég kann ekki nokkurt erlent tungumál 89