Saga - 2012, Síða 158

tekist að fá Bandaríkjastjórn til að standa við fyrirheit um að hverfa
með her sinn af landinu í stríðslok en fá í staðinn tímabundinn
samning um hernaðarafnot af Keflavíkurflugvelli. Um leið tryggði
Ólafur að viðskiptatengsl Íslendinga við Bandaríkin stæðu óhögguð
og að Bandaríkjastjórn héldi áfram að greiða fyrir viðskiptahags-
munum Íslendinga. Þannig unnu Ólafur Thors og Sveinn Björnsson
í reynd saman að því að tryggja efnahagslega velferð og atvinnu -
öryggi í landinu og stóðu þar með við sáttmála lýðræðisins um að
ráðamenn vinni í samræmi við almannahag. Frá þessu sjónarhorni
verða herstöðvaandstæðingar þá að óraunsæjum draumóramönn-
um, sem héldu að hægt væri að ná fram ýtrustu óskum um hlutleysi
og herlaust land gegn kröfum vinveitts stórveldis án þess að skaða
efnahagslega hagsmuni Íslands. Einnig má rökstyðja að með ein-
strengingslegum málflutningi sínum hafi herstöðvaandstæðingar
eitrað allt stjórnmálalíf í landinu. Með svikabrigslum sínum og
ásökunum um landráð hafi þeir séð til þess að verstu hliðar íslenskr-
ar stjórnmálahefðar og þjóðernisvitundar hreiðruðu um sig í nýju
lýðveldi og þannig komið í veg fyrir þá góðviljuðu og upplýstu
umræðu um mikilvæg ágreiningsmál sem lýðræðið þarfnast um -
fram flest annað.
Sjónarmið af þessu tagi ber að mínu mati að taka alvarlega, þótt
ekki væri nema til þess að benda á að deilur og átök um Kefla -
víkursamninginn voru ekki á milli afla ljóss og afla myrkurs. Ís -
lenskir ráðamenn voru að gæta hagsmuna íslensku þjóðarinnar,
gera það sem þeir töldu landinu fyrir bestu. Einnig má vel vera að
andstæðingar Keflavíkursamnings hafi sýnt ósvífni í málflutningi
sínum og jafnvel gripið til ógnana um ofbeldi gegn réttkjörnum
valdhöfum. Engu að síður er mín niðurstaða sú, þegar á allt er litið,
að afgreiðsla stjórnvalda, Alþingis og forseta Íslands á Keflavíkur -
samningnum hafi markað fráhvarf lýðveldisins frá þeirri leið til
lýðræðis sem ætíð gefst best: að valdhafar virði fullveldisrétt fólks-
ins. Fyrir valdhafa er leikur einn að virða óskir þjóðarinnar þegar
saman fer þjóðarvilji og sannfæring ráðamanna. Ögurstund lýð -
ræðis er hins vegar þegar valdhafar standa frammi fyrir andstöðu
almennings. Keflavíkursamningurinn var slík örlagastund í sögu
íslensks lýðræðis. Krafan um þjóðaratkvæðagreiðslu um Keflavíkur -
samninginn var fullkomlega í samræmi við hinn skráða og óskráða
sáttmála um virkan fullveldisrétt þjóðarinnar sem tilvera hins
íslenska lýðveldis hvíldi á. Með því að synja kröfum um þjóðar-
atkvæðagreiðslu og hverfa umboðslaust frá hugsjóninni um ævar-
svanur kristjánsson158
Saga vor 2012_Saga haust 2004 - NOTA 10.5.2012 12:40 Page 158