Saga - 2012, Síða 163

hvers vegna Bretar töldu rétt að bregðast við með þessum hætti og
hvaða lærdóm þeir drógu af Dinshaway. Hvað segir það um skiln-
ing þeirra á samfélögum Mið-Austurlanda og hvaða hagsmunir
voru í húfi?
Allt of oft eru atburðir í Mið-Austurlöndum einungis metnir út
frá hagsmunapólitík Vesturlanda. Sá vinkill er vitaskuld mjög mik-
ilvægur og þungur á vogarskálunum. En það er bara önnur skálin á
voginni. Það þarf meira til að ná fram jafnvægi. Hin skálin í þessu
tilfelli ætti að vera þjóðernistilfinningar og réttlætiskennd Egypta til
að vega á móti heimsvaldastefnunni. Þegar við metum samskipti
Vesturlanda og Mið-Austurlanda þarf að sjálfsögðu að taka hvort
tveggja með í reikninginn.
En hver er munurinn á því að meta og skilja? Þessi hugtök eru
samofin. Það þarf skilning til þess að meta eitthvert viðfangsefni. Ef
maður skilur ekki dönsku, þá er erfitt að meta það sem er danskt.
Hvernig náum við að meta sögu Mið-Austurlanda, þ.e. bæði skilja
hana og jafnframt meta hvaða merkingu hún hefur fyrir íbúa þessa
svæðis?
Þetta er heimspekileg en jafnframt aðferðarfræðileg spurning. Það
sem meira er, þetta er líka siðferðislegt atriði sem snýst um það að
hafa opinn hug og vilja til að sjá einstaka atburði sögunnar frá ólíkum
sjónarhornum og flétta þá inn í atburðarásina í heild. Að meta söguna
snýst einnig um að vilja sjá hana með hluttekningu — að vera
reiðubúinn að setja sig í spor viðfangsefnisins. Að sjálfsögðu felst í
þessu viðleitni til að læra tungumál svæðisins í þeirri von að geta
lesið frumheimildir þar sem hægt er að finna og „heyra“ hinar ólíku
raddir svæðisins. Reynsla þessa svæðis er flókin og hana má ekki
vanmeta. Það þarf að leyfa þessari flóknu sögu, þessum röddum og
þeirri margvíslegu reynslu sem þær tjá að koma upp á yfirborðið.
Rétt eins og fjarlægðin gerir fjöllin blá, hefur það verið tilhneiging
á Vesturlöndum, þegar fjallað er um framandi þjóðfélög og ólík
menningarsvæði, að grípa til staðalmynda til að þess að skerpa
útlínurnar, þó svo að þær séu allfjarri veruleikanum. En fjöll eru alls
ekki blá þótt þau virðist það úr fjarlægð. Þegar við reynum að skilja
togstreituna fyrir botni Miðjarðarhafs og ofbeldið sem einkennir
stjórnmál Mið-Austurlanda, er oft auðveldara að reyna að koma
skipulagi á atburðarásina með því að viðhalda ríkjandi hugmynd-
um um þessi þjóðfélög fremur en að storka eigin forsendum og
draga í efa eigið gildismat. Er það eitthvað sem við höfum gert sem
hefur átt þátt í því að koma þessari atburðarrás af stað? Er ekki sam-
dúfan og hlassið 163
Saga vor 2012_Saga haust 2004 - NOTA 10.5.2012 12:40 Page 163