Breiðfirðingur - 01.04.1950, Blaðsíða 9

breiðfirðingur
7
Á þessum árum er margt rætt og ritað um Islendingasögurnar
og margir draga í efa sögulegt gildi þeirra. — Sögurnar er verið
að gefa út með skýringum, og ágætir fræðimenn hafa unnið að
því að bera saman frumtexta í handritum. Skrifaðar hafa verið
margar og langar ritgerðir og jafnvel heilar bækur, um söguleg
sannindi sagnanna og um höfunda þeirra.
í þessum skrifum sumra fræðimanna gætir mjög tilhneigingar,
til að afsanna söguleg sannindi sagnanna, og meta þær sem skáld-
verk, sett í letur í ákveðnum tilgangi til að frægja eða ófrægja
ættmenn eða óvini, en ekki sem sögur af atburðum og mönnum,
sem geymzt hafi í minnum manna, sem næst óbrjálaðar, þar til
orðhagur maður skráði þær. — En þannig hefur alþýða manna á
íslandi hugsað sér uppruna þessara gullaldarrita.
Telja fræðimenn, meðal annars, að oflangur tími hafi liðið frá
því atburðirnir gerðust og þar til sögurnar voru færðar í letur, til
þess að þær geti talizt sannsögulegar.
Það er ekki í mínu valdi að hrekja eða afsanna þessa kenningu,
en ég vil þó benda á eftirfarandi atiiði:
1. Uppgröftur fornleifa hefur oftar sannað en afsannað sann-
indi Íslendinga-sagna, og ég hef þá trú, að enn muni
margar órækar sannanir koma í ljós við athugun sögustaða.
2. Ilversu vel sem fræðimenn rökstyðja tilgátur sínar um höf-
unda og skáldskap í sambandi við skráningu og uppruna
íslendingasagna þá eykur það ekkert gildi þeirra í augum
lesandans. — Um aldaraðir hefur alþýða manna á íslandi
notið sagnanna sem sögulegra staðreynda og gildi þeirra til
lestrar eykst ekkert, þótt fræðimönnum takist að afsanna
einstaka atburði, sem sagan segir frá, eða færa rök fyrir
því að aðal söguhetjan hafi ekki verið til.
3. Ég tel að margir fræðimenn séu of tortryggnir á trúmennsku
og óbrigðult minni sagnamannanna, sem lærðu og sögðu
sögurnar mann fram af manni. Lýgin og hraðinn voru þá
ekki önnur eins stórveldi og nú á dögum. Menn æfðu sig í
glöggri og sannri frásögn, og vildu ætíð hafa það, er sannara
reyndist. Minnið var trútt og fátt sem truflaði.
Vissulega saknar margur nútímamaðurinn þess á fullorðins-