Breiðfirðingur - 01.04.1950, Blaðsíða 110

108
BREIÐFIRÐINGUR
• Rís þú rís þú, íslands alda,
upp með þína bláu falda,
þú skalt út um höfin halda,
hljóðlát mæta rökkurströnd,
upp mátt lýsa önnur lönd
yfirskyggð af helgum mætti,
bærð af Allífs andardrætti,
æ þér stjórni máttarhönd.
Ef við svo athugum hin lipru stílbrögð ýmissa atómskálda,
rekumst við að vísu ekki á sama orðavalið, en þó ekki ósvipaðar
myndir.
Efnisrýrðin er sameiginleg. Atómskáldunum verður líka tíð-
rætt um útlit náttúrunnar.
Blóm og dalverpi, ár og lækir, litbrigði morguns, kvölds og næt-
ur er þeim hugljúft yrkisefni. Það sem skilur — og það er mikið
— er stíllinn.
Við stöndum sem sagt á nýju stigi í ljóðagerð, enda þótt við
eigum ennþá eldri skáldakynslóð ofar jörðu. Hvað þýðir þetta
stig fyrir bókmenntir okkar og hvert stefnir? Hreinn formalismi
(menn fyrirgefi hið erlenda .orð), getur ekki þýtt nema eitt: und-
anhald hugsunarinnar. Aframhaldið er jafnaugljóst, og er það
sameiginlegt hinni nýju abstraktstefnu í málaralist, sem leggur
áherzlu á byggingu mvndarinnar í litum og línum, en afneitar
táknræni hennar. Áframhaldið á sömu braut er ekki til. Skeiðið
er á enda runnið, menn standa frannni á fjallsbrún, þar sem ekki
verður niður ráðizt. Efnið er að mestu horfið, formið hefur náð
sinni fullkomnun. Hvernig verður þá haldið áfram?
Um næstu stig þróunarinnar er hvorki ég né nokkur annar
fær um að spá. En augljóst er, að beygt verður af, ef ekki verður
haldið til baka. Og ekki kæmi mér á óvart, að viðbragðið yrði:
afturhvarf til hugsunarinnar. Það þyrfti ekki endilega að þýða
tilslökun á forminu, stílnum. En það spor yrði áreiðanlega happa-
sælt fyrir bókmenntir okkar. Því að óneitanlega stöndum við núna
í lægð. Formalisminn hefur nefnilega þá hættu í för með sér, að
hann er auðveldur til eftirlíkingar. Óþroskuð og andlítil skákl-