Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Blaðsíða 55

H r y l l i n g u r ! H r y l l i n g u r ? Va m p ý r a n g e n g u r l a u s
TMM 2010 · 2 55
eru þá kemur yfirleitt í ljós að morðinginn reynist mennskur. Þetta
kallar á áhugaverðar vangaveltur um stöðu skrýmslisins og mörkin milli
þess sem við álítum eðlilegt eða nefnum óeðli.
Hrylla hrall hrullum hrollið
Það er ekki annað hægt en að velta fyrir sér hvaða áhrif þessar vinsælu
sögur af ástum vampýra hafi á vampýruna sem skrýmsli. Það er
hæpið að flokka nokkuð af ofantöldum sögum sem hrollvekjur og
því virðist næstum sem vampýran hafi verið tamin í þessum nýjustu
vinsældum sínum og gerð að einskonar heimilisvini. Á hinn bóginn eru
vampýrurnar tæplega alsaklausar, því þrátt fyrir að góðu vampýrurnar í
Ljósaskiptum nærist á dýrum þá þyrstir þær í mannablóð. Vampýrurnar
í bókum Harris geta þrifist á gerviblóði, en það kemur ekki í veg fyrir að
þær kjósa mannablóð framyfir og nærast meðal annars á viljugum ‘blóð-
gjöfum’, líkt og góðu vampýrurnar í Vampýruskólabókunum. Hinsvegar
flækjast málin þegar til þess er tekið að vampýrurnar í síðarnefndu
bókaflokkunum búa yfir þeim hæfileika að dáleiða með augnaráðinu
(eins og Drakúla) og því hljóta allar spurningar um ‘viljuga’ blóðgjafa að
vera vafasamar. Ekkert af þessu kemur þó í veg fyrir að allar sögurnar
leggja sig fram við að gera skýran greinarmun á góðum vampýrum og
vondum, sem auðveldar lesendum og áhorfendum að finna til samúðar
og samsömunar með völdum vampýrupersónum.
Fyrir utan slíka handhæga tvíhyggju má telja til ýmsar ástæður
fyrir því að vampýran er orðin þetta alþýðleg. Undirliggjandi er aukið
guðleysi samfélagsins samhliða þörf fyrir eitthvað til að dá og dýrka.
Vampýran er fullkomin í hlutverkið, ofar í fæðukeðjunni, eilíf og
ákaflega fögur – enda eru vampýrurnar í sumum þessara sagna, sér-
staklega þó Ljósaskiptum, beinlínis guðlegar, eins og áður hefur verið
bent á. Í kjölfar ‘dauða’ guðs hefur líftæknin með erfðatæknina í farar-
broddi valdið grundvallarbreytingum á því hvernig manneskjan lítur
á líkama sinn og líf, en þrátt fyrir að ýmsir draumar erfðafræðinnar
hafi ekki reynst á rökum reistir þá hefur líftæknin breytt miklu fyrir
líf og lífslíkur fólks (til dæmis minnkað þær í þriðja heiminum sem
selur úr sér líffæri til að auka lífslíkur ríkra Vesturlandabúa). Í þriðja
lagi, samfara þessu, er svo hin síaukna líkams- og æskudýrkun sem
kemur einmitt svo vel fram í unglingabókunum, en þar gengur allt útá
að vera unglingur að eilífu; eilíft líf er ekkert spennó ef þú ert orðin
miðaldra, hvaðþá enn eldri (oj). Vampýrurnar í þessum bókum eru
undantekningalítið glæsilegar og ofurgrannar (þetta er sérstaklega tekið