Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Blaðsíða 61

H r y l l i n g u r ! H r y l l i n g u r ? Va m p ý r a n g e n g u r l a u s
TMM 2010 · 2 61
Projections of Vampiric Women“, í Subjectivity and Literature from the Rromanitcs to the
Present Day, ritstj. Philip Shaw og Peter Stockwell, London og New York, Pinter Publishers
1991. Að lokum langar mig að benda á grein Guðna Elíssonar, „Samfarir, náfarir, hamfarir:
Kynferði í Drakúlamyndum“, í Heimi kvikmyndanna, Reykjavík, art.is og Forlagið 1999.
8 Um vampýrur í goðsögum og þjóðsögum sjá sérstaklega bækur Montague Summers, aðallega
The Vampire: His Kith and Kin, London, Kegan Paul, Trench, Trubner and Co., LTD. 1928, en
einnig The Vampire in Europe, London, Kegan Paul, Trench, Trubner and Co., LTD. 1929. Sjá
líka Dudley Wright, Vampires and Vampirism, Thornhill, Dumpriesshire, Tynron Press 1991
(upphaflega 1914, endurskoðuð 1924).
9 Titillinn vísar til tíðablóðs og það má teljast líklegt að hryllingurinn gagnvart slíkum blæð-
ingum hafi haft mikið að segja um það hversu gersamlega þessi saga náði engum vinsældum.
10 Sjá til dæmis bók Carol Page, Blood Lust: Conversations with Real Vampires, London, Warner
Books 1993 (1991), en í þeirri bók tekur Page viðtöl við fólk sem ímyndar sér að það sé í raun
og veru vampýrur og í ljós kemur að margar þeirra ‘líkjast’ nokkuð persónum bóka Rice.
11 Í kjölfar bóka Rice kom fjöldi skáldsagna sem sýndu vampýruna í jákvæðu ljósi, þótt engin
næði viðlíka vinsældum. Hungrið fjallar um forna vampýru sem er í endalausri leit að lífsföru-
nauti, því þrátt fyrir fögur loforð um eilífa æsku vampýrunnar þá hrörna ástvinir hennar óvænt
og skyndilega eftir nokkurra áratuga aukalíf. Auk þess má nefna skáldsögur Nancy A. Collins
(sem einnig hefur skrifað vampýru-hlutverkaleiki), en hún notar sér sjónarhorn vampýrunnar
Sonju Blue sem er vampýrubani að hætti Blade. Fyrsta sagan kom út árið 1989. Einnig má nefna
sögur S.P. Somtows um unglingspiltinn Timmy Valentine, en fyrsta sagan um hann kom út árið
1984. Hann er þó of ungur til að passa inní unglingamenningarlínuna sem þarna er að byrja.
12 Þess má geta að leikstjórinn John Landis hafði rúmum áratug áður hleypt nýju lífi í varúlfa-
mýtuna með American Werewolf in London (1981), eða Amerískum varúlfi í London, sem einnig
var kómísk hrollvekja, og ætlaði sér greinilega að endurtaka leikinn með vampýruna, án þess
þó að ná viðlíka vinsældum.
13 Margir hafa fjallað um þetta en besta ritið um þessa plágu, einkenni hennar og áhrif, er í bók
Paul Barbers, Vampires, Burial, and Death: Folklore and Reality, New Haven og London, Yale
University Press 1988.
14 Sjá nmgr. 6 um fyrrnefndar bækur um vampýrur og rómantík.
15 Margaret Carter, bls. 11: „absorbed into the Byronic hero, Promethean nobility comes to
completely overshadow his evil“.
16 Sjá David J. Skali Hollywood Gothic: The Tangled Web of Dracula from Novel to Stage to
Screen, London, Andrè Deutsch 1992 (1990).
17 Lesbismi hefur verið nokkuð áberandi í vampýrumyndum, eins og til dæmis í Dracula’s
Daughter (1936), sem samkvæmt Tim Kane er fyrsta myndin til að sýna samúð með vampýr-
unni. Sjá The Changing Vampire of Film and Television: A Critical Study of the Growth of a
Genre, Jefferson, McFarland & Company 2006, bls. 107.
18 Hér er farið fljótt yfir hinsegin sögu vampýrunnar, en vampýran hefur löngum verið vinsæll
vettvangur hinsegin vangaveltna af ýmsu tagi, auk þess sem hún hefur verið notuð sem tákn-
gerving hómófóbíu. Það er í raun efni í heila grein að rekja tengsl vampýrunnar við menningu
samkynhneigða. Sú grein hefur reyndar þegar verið skrifuð; sjá Richard Dyer, „Children of the
Night: Vampirism as Homosexuality, Homosexuality as Vampirism“, í Sweet Dreams: Sexuality,
Gender and Popular Fiction, ritstj. Susannah Radstone, London, Lawrence and Wishart 1988.
19 Kvikmynd Francis Ford Coppola, Bram Stoker’s Dracula (1992), gerði mikið út á þessa tengingu
milli sögu kvikmyndarinnar og vampýrunnar. Sjá grein úd í Lesbók Morgunblaðsins, „Vam-
pýrur allra landa sameinist (og fagnið)“, fyrri hluti, „Blóðþyrstir berserkir: eða Vampýran,
vinir og ættingjar“, 21. apríl 2001.
20 Þess má geta að árið síðar, 1932, sendi danski leikstjórinn Carl Dreyer frá sér hálfþýska vamp-
ýru kvikmynd, Vampyr, sem byggði lauslega á fyrrnefndri smásögu Le Fanu, „Carmillu“ og
nýtir sér einnig sjónarhorn vampýrunnar, en í einni af frægustu senu þeirrar myndar liggur
ungur maður í líkkistu og horfir út um glerglugga á henni; þarna birtist martröð um að kvik-