Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Blaðsíða 62

Ú l f h i l d u r D a g s d ó t t i r
62 TMM 2010 · 2
setningu sem sýnir greinilega hvernig ungi maðurinn hefur samsamað sig vampýrunni. Mynd
Dreyers þótti bæði vera mikið listaverk og frábær hrollvekja, en náði tæpast þeim almennu
vinsældum sem myndir Murnau og Browning gerðu.
21 Sá er þó sálarlaus, en lenti í tilraun á vegum Bandaríkjastjórnar og getur því ekki lengur iðkað
sinn illa vampýrisma og neyðist til að berjast með Buffy; því þótt hann geti ekki lengur skaðað
manneskjur þá getur hann enn barið á illvættum og þannig fengið útrás.
22 Tim Kane bendir einnig á þetta, bls. 113.
23 Það eru ýmsar leiðir til að skipta vampýrum upp í f lokka og tímabil. Kane, sem fjallar næstum
eingöngu um kvikmyndir og sjónvarp, talar um þrjú tímabil. Fyrst kemur tímabil hins illa
(1931–1948), sem hefst með Dracula-kvikmynd Browning og lýkur þegar kvikmyndafyrir-
tækið Universal hverfur af hrollvekjumarkaðnum. Við tekur erótíska tímabilið (1957–1985),
sem hefst þegar breska myndin Horror of Dracula er frumsýnd í Bandaríkjunum og lýkur með
unglingahrollvekjunni Fright Night. Að því loknu hefst svo tímabil samúðarinnar, árið 1987, en
þar er upphafspunkturinn kvikmyndirnar The Lost Boys og Near Dark, sem Kathryn Bigelow
leikstýrði. Þessu tímabili er enn ólokið, samkvæmt Kane.
24 Nú veit ég bara ekki hvað ‘chick lit’ er almennt kallað, en þáverandi samstarfskona mín á
Borgarbókasafninu, Ingibjörg Rögnvaldsdóttir, bjó til orðið skvísubókmenntir, sem mér finnst
afskaplega vel heppnað.
25 Sem birtist til dæmis sérlega fallega í sögum bandaríska rithöfundarins Edgars Allan Poe.
26 Í þættinum „Arrested Development“ (2007) í sjónvarpsþáttaröðinni Moonlight kemur fram
afar áhugavert mótvægi við þennan vampýrudraum unglingsins, en þar er sagt frá unglings-
vampýru sem er svo sannarlega ekki hamingjusamur. Hann þjáist út af öllum mögulegum
unglingavandamálum, þar á meðal þarf hann að takast á við eilífar unglingabólur.
27 Hér má einnig benda á tengsl hins banvæna kynlífs vampýrunnar við alnæmi, sem birtist sterkt
í mynd Coppola.
28 Þessa visku hef ég frá Daisy Nejmann, lektor í íslenskum bókmenntum við University College
of London. Vampýruvinir leynast víða. Á vefsíðum er að finna gífurlegt magn umræðna og
umfjöllunar um bækurnar og myndirnar, sem Daisy hefur aðeins kynnt sér og frætt mig um,
en ég hef að öðru leyti ekki kannað, því viðtökufræði þessara sagna eru efni í sér grein.
29 Þessum bókaflokkum er enn ekki lokið. Þegar þetta er skrifað hafa fimm Vampire Academy
bækur komið út og sú sjötta er væntanleg í lok þessa árs. Sex bækur af House of Night eru
komnar út og sú sjöunda er væntanleg í apríl.
30 Kynblendingurinn ‘dhampyr’ á sér uppruna í slavneskum þjóðsögnum, alveg eins og vamp-
ýran.
31 Sjá um gotneskar ástarsögur í bók Tönju Modleski, Loving with A Vengeance: Mass-produced
Fantasies for Women, New York og London, Routledge 1994 (1982).
32 Hér má einnig benda á aðra vampýrubókaseríu þar sem segir frá blondínu sem reynist ekki
svo heimsk, en sú sería stendur næst skvísubókunum með léttu gátusöguívafi. Þetta eru hinar
bráðskemmtilegu bækur MaryJanice Davidson um vampýrudrottninguna Betsy. Fyrsta bókin
nefnist Undead and Unwed (2004), eða Ódauð og ógift og alls eru þær orðnar átta.
33 Judith Halberstam fjallar sérstaklega um fordóma gagnvart gyðingum í Drakúla (og fleiri
hrollvekjum) í bók sinni Skin Shows: Gothic Horror and the Technology of Monsters, Durham,
Duke University Press 1995, og Ken Gelder kemur einnig inná gyðingahatur í umfjöllunum
sínum um Drakúla og Nosferatu, í Reading the Vampire, London og New York, Routledge
1994.
34 Sjá til dæmis bók Barböru Creed, The Monstrous-Feminine: Film, Feminism, Psychoanalysis,
London og New York, Routledge 1993 og grein Lindu Williams, „When the Woman Looks“, í
RE-Vision: Essays in Feminist Film Criticism, ritstj. Mary Ann Doane, Patricia Mellencamp og
Linda Williams, Frederick, MD: University Publications of America, Inc. í samstarfi við The
American Film Institute 1984.
35 Kane bendir á að margar þeirra kvikmynda sem sýna vampýruna í jákvæðara ljósi eru bland-
aðar öðrum greinum, eða innlima ýmis atriði annarra kvikmyndagreina. Bls. 88.