Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Blaðsíða 103

U m Ö s k u b u s k u
TMM 2010 · 2 103
spurningar vakna. Hvað gerir herra Buskan einhvers virði ef hann er
valdlaus og félaus, af lægri stigum? Er það útlitið, gæðin og … hvað er
skórinn hans stór? Er Öskubuski stærri en stjúpbræður hans? Eru þeir
rindlar með fót sem dinglar inni í hinum karlmannlega skó? Kona spyr
sig.
Ein þekktasta karlmynd úr ösku til metorða er Hans klaufi og hann
er sem aðrir kolbítar skítugur aulabárður, en vænn og eðlilegur og
af má draga þann lærdóm að konur vilji eðlilega karla sem kunna á
augnablikið, frekar en þæga pabbadrengi frosna í samfélagssiðum og
afburðakomplexum. Flestir þekkja þessa sögu H.C. Andersen. Kóngur
ákvað að sá fengi dóttur hans er gerði hana orðlausa. Hans klaufi bætti
um betur og kom henni til að skellihlæja. Kúnstin var að pikka upp af
vegi sínum kráku að steikja í tréskó og nota drullumall sem viðbit, eftir
að heilu bækurnar stóðu í bræðrum hans. Kolbítarnir kunna á magíu
hversdagsleikans og falla ljúft inn í augnablikið með okkur. Útlit þeirra í
ævintýrum er sjaldnast málið, enda býr viska í þjóðsögum. Það er seinni
tíma Hollywood sem yfirkeyrir snoppufríða glamúrmódelið Barbie og
Ken, svo maður er orðinn djöfull leiður og sækir í bresk greppitrýni á
skjánum til að jafna sig. Þetta get ég keypt, þetta með kolbítana sem
kunna á hið einfalda og næma sem ríkir í heimi kvenna. Þeir kunna
að lesa í öskuna, pikka upp það sem þeir finna á vegi sínum, hjálpa
aumingjum og lesa leiðina til lukkunnar úr því sem er brunnið, forugt,
foraktað og undir allra fótum.
En aftur til Buskutusku. Í raunveruleikanum giftist prinsinn aldrei
tusku. Furstinn af Mónakó kvæntist ríkri Hollywoodprinsessu. Fátækum
fögrum tuskum dugir ekki að kaupa fínan kjól í Hjálpræðishernum. Fólk
verður nær undantekningarlaust skotið í einhverjum úr sömu stétt með
svipaðan fríðleik. Ómeðvitað. Veldi karla fyrir tíma þingræðis var stétt-
skipt og blýfast, einn var krónprins í hverju landi. Sú sem giftist krón-
prinsinum í raunveruleikanum var oft ljót og skrýtin, því hjónaband
konungborinna miðaði að því að bæta stöðu landsins í valdatafli
álfunnar. Sjaldnast var nokkur glampi þar á milli, þau bara paufuðust
við að gera skyldu sína milli lakanna stöku sinnum – erfingjanna
vegna. Neyddust til. Erfitt er að vera prinsipissa sífellt stungin af baun
og annarri ástleysis paradísarveiki. Ekki tók betra við í ástlausu stjórn-
málahjónabandi kóngs og drottningar. Nema bæði væru ljúf í gegn og
til í að aðlagast hverju sem er. Til þess þarf ríkan hamingjuhæfileika.
Sé hann til staðar er allt hægt. Undantekningin sannar regluna. Þar er
málið.
Í raunveruleikanum á minnið um Öskubusku því ekki við lægri