Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Blaðsíða 142

D ó m a r u m b æ k u r
142 TMM 2010 · 2
standa. Kristín safnstjóri vill aftur á móti ekki aðhafast neitt þegar Hanna og
Steinn vekja máls á fölsuninni og vilja hreinsa landslagsverkið af striganum til
að fullvissa sig um hvað leynist undir. Staða hennar og viðhorf hafa ýmiss
konar skírskotanir út fyrir bókina. Kunningjasamfélagið kristallast í því að
Kristín er góð vinkona fólks sem hefur gefið safninu verk og það nýtist sem
tilefni til að spyrja víðtækari spurninga um afleiðingar þess að láta peninga-
öflin ráða ferðinni:
Í sjálfu sér er kannski ekkert athugavert við að safnið þiggi þessa veglegu gjöf.
Því ætti Kristín að hafna gjöf góðrar vinkonu sem að auki er ein ríkasta konan á
landinu? Þó vaknar sú spurning hjá Hönnu hvað Steinunni skyldi detta í hug að gefa
safninu næst og hvernig ætti að bregðast við gjöf sem væri safninu ekki samboðin.
Ætli Kristín myndi hafna slíku? Og ef það yrði lenska hjá auðmönnum að gefa
listasafninu gjafir til að baða nafn sitt menningarljóma, yrði þá ekki safneignin
sundurleit og skringilega samansett? (14)
Sá hugsunarháttur Kristínar er kunnuglegur að varhugavert sé að rugga bátn-
um. Eins og svo fjölmargir á síðustu árum leiðir hún það augljósa viljandi hjá
sér og neitar að aðhafast. Kristín forðast í lengstu lög að styggja fjármagnið og
finnst einfaldast og öruggast að gera ekkert á þeim forsendum að málið sé ekki
fullsannað. Þó gengst hún ekki við því að hún sé að slá neitt út af borðinu
heldur réttlætir aðgerðaleysið með því að tímasetningin sé ekki alveg rétt, það
sé best að bíða og sjá til:
– Þú verður að skilja hvaða stöðu við erum í. Þetta er svo lítill heimur hérna, svo
viðkvæmur. Við megum bara ekki við þessu eins og er, ekki akkúrat núna, skilurðu.
Við skulum geyma þetta aðeins, skoða málið betur. (143)
Viðbrögð Kristínar þegar Hanna og Steinn óhlýðnast henni og opinbera blekk-
inguna að viðstöddum fjölmiðlum eru í sama anda, allt skal vera með kyrrum
kjörum á yfirborðinu. Á starfsmannafundi lætur hún sem ekkert sé en tekur
svo Hönnu á eintal og segir henni upp störfum undir því yfirskini að safnið
skorti fé, án þess að minnast orði á fölsunarmálið. Ýmis fleiri dæmi má finna í
bókinni um átök sem eru ekki opinská og valdabaráttu sem er ósýnileg á yfir-
borðinu. Samskipti persóna eru grunnurinn að sögunni og þar sem annars
staðar er ekki alltaf allt sem sýnist.
Blekkingar af ýmsu tagi eru eitt af meginstefjum bókarinnar, þar á meðal
margþætt umræða um frummyndir og eftirmyndir. Listræn blekking af ýmsu
tagi tengist flestum sviðum bókarinnar, beint eða óbeint, sem og sígild spurn-
ing sem varðar listsköpun: er listin eftirlíking veruleikans? Þessi umfjöllunar-
efni snerta ýmislegt af þeirri myndlist sem fjallað er um og þau eru órjúfan-
legur þáttur fölsunarsögunnar en þar að auki er listræna blekkingin auðvitað
tæki rithöfundarins og m.a. beitt listilega í umhverfislýsingunni sem gerð var
að umtalsefni hér í byrjun þar sem orð miðla alls konar skynjun. En spurn-
ingar um hvað er falskt og hvað ekta tengjast líka persónum bókarinnar og