Hugur - 01.01.2014, Page 72

Hugur | 26. ár, 2014 | s. 72–101
Sigurjón Árni Eyjólfsson
Femínísk heimspeki frá
sjónarhóli guðfræðings
Innan orðræðu guðfræðinnar hefur femínismi og kynjafræði haft mótandi áhrif.
Í þessari grein verður leitast við að greina skrif nokkurra þekktra fulltrúa fem-
ínískrar heimspeki og annarra sem óneitanlega hafa haft mikil áhrif bæði innan
og utan kynjafræði, þar á meðal innan guðfræðinnar. Frá sjónarhóli evangelísk-
lúthersks guðfræðings er áhugavert að athuga hvaða tengsl megi finna við hug-
takaheim kristninnar og í framhaldi af því að skoða hvernig er unnið úr minnum,
hugtökum og stefjum sem þaðan eru komin. Jafnframt verður leitast við að sýna
hvernig sú úrvinnsla tengist guðfræðilegri greiningu á sama veruleika. Í umfjöll-
uninni sem á eftir fylgir kemur í ljós að umræddir höfundar og greiningar þeirra
geta veitt guðfræðingum dýpra innsæi og gagnrýnið sjónarhorn á viðfangsefni
þeirra. Það gefur að skilja að femínísk umræða er það víðfeðm að nálgun okkar
hér verður bundin við nokkra hugsuði innan femínískrar heimspeki.1
Femínismi og stórsagan
Um femínisma er ekki hægt að tala í eintölu, hvorki til að mynda um „hina fem-
ínísku heimspeki“ né „hina femínísku guðfræði“. Þegar femínisma ber á góma
er um að ræða það viðamikið svið að óráðlegt er að takmarka það við ákveðna
stefnu innan fræðanna eða stjórnmála. Í því samhengi má vel skoða nafnbreyt-
inguna á faginu úr „kvennafræði“ í „kynjafræði“ sem tilraun til að gera breidd þess
og umfangi betri skil. Þessi hugtakabreyting endurspeglar breytta afstöðu bæði
innan femínismans og til hans. Orðræða femínisma og kynjafræða er ekki lengur
þannig skilin að hún snúi „bara“ að vissri réttindabaráttu kvenna, heldur fremur
að málefnum sem snerta sjálfan grundvöll samfélagsins og byggingu þess. Nánar
1 Mikið hefur verið ritað um femíníska guðfræði á íslensku en góða innsýn í umræðuna er m.a. að
finna hjá Bexell og Grenholm 2001: 169–198. Af fulltrúum hennar á Íslandi má nefna Arnfríði
Guðmundsdóttur, Sólveigu Önnu Bóasdóttur og Sigríði Guðmarsdóttur en Sigríður styðst m.a.
mikið við kenningar Juliu Kristevu í doktorsritgerð sinni Abyss of God: Flesh, Love and Language
in Paul Tillich (2007).
Hugur 2014-5.indd 72 19/01/2015 15:09:33