Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1931, Blaðsíða 52

50
2. Berklaveiki (tuberculosis).
Töflur V, VI, VIII og IX.
Sjúklingafjöldi 1922—1931:
1. Eftir mánaðarskrám:
1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931
Tb. pulm. 452 527 571 725 586 771 737 538 407 440
Tb. al. loc. 304 341 325 375 425 429 489 457 355 300
Alls 756 868 896 1100 1011 1200 1226 995 762 740
Dánir 172 163 197 215 183 203 211 214 232 206
2. Eftir berklaveikisbókum (sjúkl. í árslok) :
1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931
Tb. pulm. 398 347 409 625 566 669 699 640 685 585
Th. al. loc. 175 189 201 236 238 252 331 349 387 299
Alls 573 536 610 861 804 921 1030 989 1072 884
Dánartalan er allmiklu lægri en á fyrra ári og lítið eitt neðan við
ineðaltal síðustu 8 ára.
Berkladauðinn sundurliðast þannig (tölur síðastliðins árs í svigum):
Úr lungnaberklum dóu 135 (162), berklafári 11 (5), eitlatæringu 0 (3),
beina- og liðaberklum 3 (5), heilahimnuberklum 37 (350, berklum í
kviðarholi 17 (14), berklum í þvag- og getnaðarfærum 2 (3) og í öðr-
um líffærum 1 (6).
Dánir úr heilahimnuberklum eru sífellt mjög margir, borið saman
við það, sem á sér stað í öðrum löndum, og vekur það athygli. Nokkuð
miðar það til hækkunar, að íslenzkir læknar munu nær undan-
tekningarlaust telja heilahimnuberkla aðaldánarorsök, þó að sjúkling-
urinn hafi bersýnilega haft áður og' jafnframt aðra tegund berklaveiki.
Þetta mun ekki tíðkað annarsstaðar, og að vísu er lagt fyrir norska
lækna, þegar svo stendur á, að telja hina upphaflegu tegund veikinnar
aðaldánarorsökina en heilahimnuberklana aukaorsök. Ef maður með
phthisis fær meningitis og deyr, er hann þá talinn dáinn úr phthisis en
ekki úr meningitis. Hið sama gildir um spondylitis, peritonitis o. s. frv.,
og er meningitis ekki greind sem aðalorsök, nema hún sé hinn upp-
haflegi vottur veikinnar. Er nú ætlazt til hins sama af íslenzkum lækn-
um, og' hefir athygli héraðslæknanna nýlega verið vakin á því (sbr.
eyðublað D undir ársskýrslur héraðslækna). Auðvitað er þó ekki til-
ætlunin, að læknar fari í neinar getraunir um aðsetur veikinnar í lík-
amanum áður en heilahimnuberklarnir gera vart við sig, heldur ber
þeim að telja þá sem aðalmeinið, nema annað hafi komið glögglega í
Ijós áður og geri enn vart við sig sem greinilegur sjúkdómur.
Nokkrir héraðslæknir hafa gert Pirquet-rannsóknir á skólabörnum
f héruðum sínum á þessu ári, og má sjá niðurstöðurnar í 5 héruðum
á töflu IX. Mun hvergi hafa reynzt tiltölulega annar eins sægur barna
smitaður og í Bolungarvík (73,5%), og stingur það mjög í stúf við Hest-
eyrarhérað (8,8%), enda er berklaveiki þar hvergi nærri eins útbreidd.
Mun ástandið einmitt víða vera sérstaklega slæmt í ýmsum smáum sjó-